Sandy Skoglund: “Revenge of the Goldfish”

Sandy Skoglund: “Revenge of the Goldfish”, 1981

Sandy Skoglund (1946) is een Amerikaans kunstenares. Ze studeerde kunstgeschiedenis in de jaren zestig en legde zich aanvankelijk toe op de conceptuele kunst. In de loop van de jaren zeventig begon ze zich te interesseren voor fotografie en experimenteerde met thema’s waarin herhaling centraal stond. Vanaf de jaren tachtig maakte ze naam met surrealistische fotowerken van zelfgecreëerde irrationele droomwerelden, vaak met een beperkt aantal mensen omgeven door grote hoeveelheden dieren van eenzelfde soort. Het resultaat voelt artificieel, heeft nauwelijks nog connectie met realistische reproductie, eerder toch altijd beschouwd als het klassieke doel van de fotografie.

“Revenge of the Goldfish”, een vroeg werk van Skoglund uit 1981, is exemplarisch voor haar oeuvre. Een jongen en een oudere vrouw, moeder en zoon, mogelijk ook broer en zus, bevinden zich in een conventionele slaapkamer, temidden van 120 fel rood-oranje goudvissen. De monochroom blauwe weergave van de slaapkamer in combinatie met de fel rood-oranje kleur van de vissen suggereert het idee van een aquarium. Het geheel geeft een onbestemd gevoel. Goudvissen zijn onschuldige beestjes, maar in deze hoeveelheid en ongewone setting refereert het aan een basale, nauwelijks bewuste angst. Skoglund versterkt dat nog door toevoeging van de titel, zonder deze nader te verklaren. Hebben de personen op de foto iets op hun kerfstok? Wat zouden de vissen te vergelden kunnen hebben? Heeft het te maken ket een ontwakend seksueel bewustzijn van de jongen, die zijn goudvissen begint te vergeten? Wat zijn zijn gedachten? Als toeschouwer mogen we onze fantasie de vrije loop laten, net als in een droom, en er onze eigen uitleg aan geven. 

In een pre-digitaal tijdperk was het maken van dergelijke foto’s overigens geen sinecure. Manipulatie was slechts beperkt mogelijk, hooguit via fotokopiëren of door gebruik van kleurenoverlays. In de grond kwam het er op neer dat Skoglund gewoon via de camera reproduceerde wat zij voor haar lens kreeg. In een grote studio in New York bouwde ze haar taferelen volledig op, als “installaties”, zoals ze het zelf noemde. Voor “Revenge of the Goldfish” kerfde ze elke goudvis afzonderlijk 

uit terracotta. Vaak gebruikte ze ook papier mache, gips of polyester. De twee figuren waren “echte”, levende modellen. Uiteindelijk creëert ze een soort van tableau vivant en legde het vast op foto, voor de eeuwigheid. Vervolgens mocht de “installatie” verdwijnen en begon ze een nieuwe te bouwen. Hoeveel is niet veranderd!

Enkele andere werken van Sandy Skoglund:

A Breeze at work

Radioactive Cats

Fox Games