 |
| Dennis Stock: “James Dean on Times Square”, 1955 |
James Dean werd door zijn vroegtijdige dood in september 1955 een mythe. Debet daaraan was het nagenoeg samenvallen van zijn fatale auto-ongeluk met de première van de succesvolle film “Rebel without a course”, waarin hij een opstandige tiener speelt. De hierboven getoonde foto die zijn vriend Dennis Stock eerder dat jaar van hem maakte op Times Square, New York, droeg daar echter ook aan bij. Het werd een van de meest gereproduceerde foto’s uit de twintigste eeuw.
Stock maakte in het voorjaar een reeks foto’s van Dean die afweken van wat gangbaar was in de filmwereld, vooral door hun natuurlijkheid. “Ik was niet geïnteresseerd in de vele poses die Jimmy doorgaans voor de camera aannam”, zei hij later: “ze waren kunstmatig. Ik liet hem alles doen om te ontspannen, zichzelf te zijn en spontaan voor mijn lens te krijgen”. Deels kun je zeggen dat het doel van Stock in de Times Square-foto bereikt werd. In alles straalt het nonchalance en ongedwongenheid uit. Van de andere kant zien we nog steeds een acteur op de foto. De grens tussen gespeeld en natuurlijk vervaagt, als tussen tussen droom en werkelijkheid. Het lijkt een snapshot maar Dean is zich welbewust dat hij gefotografeerd wordt. “Ik weet niet wie ik ben”, zei hij ooit, "ik ben wie ik speel".
Stock fotografeert de op dat moment net 24-jarige Dean in de druilerige voorjaarsregen. Bedeesd onderuit kijkend maar tegelijk zelfverzekerd stapt hij voorwaarts, schouders opgetrokken, kraag omhoog, een sigaret in de mond. De donkere jas lijkt een silhouet. Zijn schaduw weerspiegelt zich in het natte plaveisel. De gebouwen van Times Square vervagen in de mist. Het contrast met de scherpe weergave van de voorgrond geeft het beeld diepte, samen met de lange lijnen. De straat lijkt verlaten.
De aantrekkingskracht van de foto zit hem in de bekrachtiging van het beeld dat van Dean werd gecreëerd in zijn laatste film “Rebel without a course”: rusteloos, rebels, gevoelig maar ook agressief, arrogant maar ook kwetsbaar. Hij trotseert de weersomstandigheden alsof hij de hele wereld wil tarten. Als een nieuwe Baudelaire. Het raakt de zenuw van de toenmalige tijdsgeest en opkomende jongerencultuur. De wetenschap dat hij korte tijd later niet meer zou zijn verleent het werk uiteindelijk iconische proporties.
Andere foto’s van James Dean door Dennis Stock, 1955
