Weinig woorden

 

Mary Taylor zingt van blad met mw. Robert H. McAdoo aan de piano, beiden in een lange taffeta-jurk van Vionnet.
Edward Steichen, Vogue, februari 1935.

Edward Steichen maakte foto’s als schilderijen. Ooit zei hij: “Een goede foto is minstens duizend woorden waard, gegevens dat ze begeleid wordt door hooguit tien woorden. Laat ik dus hier maar stoppen voor vandaag. Het zijn er alweer meer dan tien…

Dank je wel Edward!

George Hoyningen-Huene’s adel

Lisa Fonssagrives in een Directoire-kleed van Vionnet, Harper’s Bazaar, 15 maart 1938

George Hoyningen-Huene (1900-1968) was modefotograaf, geboren in Sint-Petersburg in een aristocratische familie. Zijn vader was een Baltische baron, zijn moeder dochter van de Amerikaanse ambassadeur in Rusland. Na de Russische Revolutie van 1917 vluchtte George naar Londen, later vestigde hij zich in Parijs, waar hij zich definitief toelegde op de fotografie. Hij werkte veel samen met Horst P. Horst en werd beïnvloed door het werk van Cecil Beaton. Tussen 1925 en 1935 zou hij veel werken voor de Franse Vogue, na zijn emigratie naar New York in 1935 vooral voor Harper’s Bazaar. Ook zou hij veel Hollywoodsterren fotograferen. Hij overleed in Los Angeles.

George Hoyningen-Huene’s foto’s typeren zich door een klassiek-afstandelijke stijl. Zijn aristocratische herkomst en daarmee de verloren wereld van de Russische adel voortdurend voelbaar in een zekere dedain, gekoppeld aan een onderkoelde erotiek, die doet denken aan het werk van Man Ray en na hem Helmut Newton. Voor mij het summum van de fotografie uit de vorige eeuw. George mag tot de groten worden gerekend. Oordeel zelf.

 

     

  

 

Anita en Ivo

 

Op NPO keek ik naar een documentaire over Anita Ekberg. Het meisje in de Trevifontein. Ivo Niehe liet haar in de jaren negentig vertellen over de film die haar onsterfelijk maakte. Voor de zoveelste keer, maar voor Ivo Niehe maakte dat niet uit. “Verlet nog een keer”. En ze vertelde er met trots over, zo trots als ze was op zichzelf.

Op EBay vind ik een uitgave het het Amerikaanse blad Movieland uit 1955. Anita staat zowel op de cover als op de echterzijde. Ze vragen er nog 70 euro voor, maar dat ga ik er niet aan geven. Ik bewaar haar wel op mijn blog. Dan schaar ik haar toch een beetje bij mijn verzameling schoonheden, zoals Ivo dat deed met beroemdheden.

Misschien lijk ik wel meer op Ivo dan ik vroeger wilde weten. Een makkelijk blog vandaag, niet zoveel diepgang, maar evengoed eentje om trots op te zijn. Why not!

Tegenstrijdig

 

Harold Taylor, “Up in the Hills”, Engeland, 1931

Drie foto’s die ik om een of andere reden opgeslagen heb, in een mapje op mijn ipad. Foto’s gemaakt rond 1930. Aan de vooravond. Er hangt dreiging in de lucht en tegelijkertijd voel ik een serene rust. De meeste mensen proberen hun gevoelens met elkaar in overeenstemming te brengen, maar dat hoeft niet. Gevoelens zijn vaak net zo tegenstrijdig als ons denken. Ook al geven we dat zelden toe. 

Maar dat maakt het er nog niet beter op.

Joseph Sudek, “The Veil of the Temple”, Tsjechoslowakije, 1934

Jan Lauschmann, “Meisje  bij de fontein”, Tsjechoslowakije, 1932

Mooiste

Loretta Swit

Oude herinnering.

Loretta Smit is overleden. ‘Hot Lips’ dus, uit MASH, de televisieserie. Deel van mijn jeugd, hoewel niet mijn humor was. Maar vooruit. Leuke muziek. En toch ook ‘Hot Lips’, natuurlijk.

Terwijl de televisieserie nog liep werd ook de speelfilm MASH uitgezonden, uit 1970, met een andere ‘Hot Lips’: Sally Kellerman. Net als Swit uit 1937, inmiddels ook al ruim drie jaar dood.

Ik zal een jaar of vijftien zijn geweest. Met mijn vrienden discussieerde ik over wie de mooiste was. Ik koos voor Kellerman, al mijn vrienden vonden Swit.

Misschien was ik wel wat recalcitrant. Omdat mijn vrienden wel konden lachen om MASH. En misschien had ik wel wat ongelijk. Wist ik het toen al. Wie zal het zeggen. Oordeel zelf. 

Sally Kellerman

Natassja

 

Natassja Kinski, 1979

Natassja is voor mij een beetje van de eeuwigheid. Een van mijn vroegste erotische herinneringen. Van ver voor het internet. Ik zal er niet over uitweiden. Erotiek bezoedelt, bijna per definitie. Maar Natassja is me lief gebleven. Ze past voor mij in een rijtje met Françoise Hardy, Jane Birkin, prinses Caroline. Namen die horen bij mijn adolescentie. Ze maken deel uit van mijn dromen, die onvervulbaar bleken, wat achteraf misschien ook wel goed was.

En de rest wat hier stond heb ik verwijderd. Voor vandaag is een foto voldoende.

Vier jongetjes

 

Eva Besnyö, “Amsterdam, Leidsegracht”, 1951, vanuit de woning van de kunstenares

Nog maar een foto van Eva, genomen vanuit haar woning aan de Leidsegracht.

Vier jongetjes geboren rond het einde van de oorlog, tijdens de hongerwinter misschien. Vier jongetjes die goed nog kunnen leven. Rond de tachtig zouden ze moeten zijn. Vier levens die een nieuwe tijd ingaan. Maar die zich daar onder het vissen niet mee bezig houden. Vier vissende jongetjes, zich amper bewust hoe gelukkig ze eigenlijk zijn, daar aan het water. Dat bewustzijn komt altijd pas later.als het al komt.  Op hun oude dag misschien. Als het allemaal verloren is. Zo moeizaam te herstellen.

Wer zie ik de openingsscène van een film. Geen leven is zonder verhaal.

Contemplatie

 

Eva Besnyö, “Vrouw en kat”, Amsterdam, Lange Leidschedwarsstraat, 1934

Evan Besnyö (1910-2003) was een Van oorsprong Hongaarse fotografe met Joodse roots. In 1930 verhuisde ze naar Berlijn om zich verder te ontwikkelen in haar vak, maar vanwege en het anti-Joodse sentiment daar week ze in 1932 uit naar Amsterdam. Ze was tijdens de oorlog betrokken bij het verzet, in de jaren zestig-zeventig ook bij de vrouwenbeweging. Dat beeld en haar verbinding van de meer zakelijke stroming van de ‘Nieuwe fotografie’ overschaduwt soms haar vroege contemplatieve werk, wat voor mij tot het beste behoord dat er in Nederland is gemaakt.

Bovenstaande foto typeert die contemplatieve benadering misschien wel het best. Een jonge vrouw ligt uitgestrekt voor een zich van vloer tot plafond uitstrekkend raam op de eerste of tweede verdieping van een gebouw in Amsterdam. Dromerig kijkt ze weg naar de hemel en lijkt haar gedachten de vrije loop te laten, terwijl een jong katje rechts van haar hoofd heel erg gefocust wordt door iets wat beneden gebeurt. Misschien is het wel dit contrast wat me zo intrigeert.

Waar droomt ze van, deze mooie vrouw, wat gaat ze doen als ze dadelijk weer opstaat? Hoe loopt het later met haar af in een wereld vol spanningen?

Het zou de openingsscène kunnen zijn van een film, waarvoor het scenario nog geschreven moet worden. Of misschien al geschreven is. De geschiedenis blijft zich herhalen.

De schoonheid van het leven evenzeer.

Niet eerlijk

 

Jodie Kidd door Friedemann Hauss, Elle, augustus 1995

Soms dwaal ik wat af. De foto brengt me naar het artikel.

Jodie Kidd (1978) begon, nadat ze op het strand van Barbados was gespot en ontdekt door fotograaf Terry O’Neill, al op hele jonge leeftijd met modellenwerk en met het lopen van modeshows voor grootheden als Karl Lagerfeld. Jodie was ultra-dun, zoals lang de norm was in de modellenwereld. Jodie kreeg het echter heel moeilijk toen er kritiek kwam op die norm. Ze kreeg steeds meer het gevoel dat iedereen naar haar keek. Toen ze een keer boodschappen ging doen in een supermarkt kwam er een vrouw naar naartoe die zei: “Jij vermoord mijn dochter. Vrouwen als jouw vermoorden mijn dochter”. De angst werd steeds groter en Jodie kreeg zware paniekaanvallen. Dacht ook zelf dat ze doodging, want dat denken mensen die een zware paniekaanval hebben.

Het verhaal van Jodie raakt me. Ik probeer mensen van hun paniekgevoel af te helpen. Ik zie ook wel mensen die anorexia hebben gehad, of eigenlijk nog steeds hebben, want echt over gaat het nooit. Maar Jodie mag hier niet de schuld krijgen. Dat is niet eerlijk. Soms krijgen vaders de schuld. Maar ook dat is niet eerlijk. Het is nooit eerlijk om vaders de schuld te geven. Iemand de schuld geven is een uiting van agressie, hetgeen altijd iets oneerlijks impliceert. Jodie heeft nergens schuld aan. Ik mag haar foto hier dan ook best posten. Zonder schuldgevoel.

Maar ook met twijfel.

Is het dan nooit eerlijk om vaders de schuld te geven?

Complementair

Elliott Erwitt zat in het voorjaar van 1989 op het plein voor het Louvre, tegenover de fontein, voor de pyramide. Hij schoot zomaar wat foto’s, zoals altijd. De kunst van observeren. Fotografen kijken beter. Vaak zocht hij naar de emotie, meestal in een moment, maar soms werd het een reeks, zoals op die mooie dag in het voorjaar, voor het Louvre. 

Erwitt zocht en benadrukte altijd de verschillen tussen mannen en vrouwen, waarvan hij vond dat ze complementair waren. Vrouwen moeten niet op mannen willen lijken. Niet alleen omdat ze verschillen, maar vooral omdat ze complementair zijn. Je moet een natuurlijk evenwicht niet verstoren. Soms mag er overlap zijn, meestal is er evenwicht nodig.

Kijken naar kunst is de kunst van herkennen. Vrouwen kijken anders dan mannen. Rond de tijd dat Elliott bij het Louvre zat was ik net getrouwd en met mijn vrouw in Parijs. Het geheim van een goed huwelijk is het evenwicht, niet persé gelijkwaardigheid. Alleen in het evenwicht blijft alles marcheren. Omdat we eenvoudigweg niet gelijk zijn, en ook nooit zullen worden.

Het koppel dat door Elliott gefotografeerd werd illustreert de kunst van het balanceren. Zonder te overdrijven, zonder klef of cliché te worden. De zoektocht naar balans, naar liefde wellicht. Waarbij je kunt voelen dat het goed is zo. Maar ook een zoektocht die nooit eindigt. Niet voor mij, niet voor de mensheid. Niet voor niets sluit Elliott af met een lege plek: plaats voor de volgende. Tot  in de eeuwigheid.

  

Omdat schoonheid…

      

Louis Vuiton, Vogue-reportage, “L’invitation au voyage”, door Inez & Vinoodh.

Omdat ik soms niet weet hoe schoonheid te definiëren.

Omdat ik soms niet weet hoe kunst te definiëren.

Omdat het allemaal door elkaar begint te lopen.

Omdat het evenwicht in gedrang komt.

Honderd-en-een redenen. 

Omdat het niet goed voelt.

Omdat het beter voelt.

Omdat schoonheid blijvend is.

Opdat schoonheid moet blijven.

G

Sombere dag, mooie foto

 

Saint-Tropez, 1968

Omdat het vandaag zo’n sombere dag was, deze foto, van Brigitte natuurlijk, om me een klein beetje op te vrolijker.n. Om me te herinneren hoe mooi het leven oma kan zijn. Als je het niet voelt moet je het creëren. Zoals God ooit de vrouw creëerde. Om ons af te leiden van de dood. En van de grauwe dagen in ons leven.

Sombere dag. Mooie foto. Meer ga ik niet schrijven vandaag.

Claudia

 

Claudia, jaren zeventig

Soms moet je na het werk even afschakelen. Ik kijk naar “De slimste mens”.

Philip Freriks was een beetje verliefd op Claudia Cardinale, bekende hij met enige schroom. In Parijs zat hij een keer bijna naast haar in een restaurant, maar zijn vrouw was erbij. ‘Kom niet aan mijn Claudia’, zei hij tegen Maarten van Rossum, die niet geïnteresseerd is in dit soort schoonheid. Ik ben geïnteresseerd in alle schoonheid. Dus ook In Claudia, als is het maar omdat mijn vader een beetje verliefd was op Sophia, waarmee alles weer bij elkaar komt.

Ik blijf mezelf herhalen…

Een mooiere foto is er niet!

Niet eerlijk

 

Jane Fonda in “Tall Girl”, haar debuutfilm uit 1960

Schoonheid leidt af van de dood, schreef ik al eens. Waar geen schoonheid is, is de dood.

Jane Fonda (1937) debuteerde als filmactrice in “Tall Girl”, de verfilming van een Broadway-komedie waarin ze dezelfde rol vertolkte. Ze speelde een naïef college-meisje dat het leven op een campus beschouwde als een huwelijksmarkt. De film, die ik overigens nooit gezien heb, werd geen succes. 

Jane zou later verre van een naïeve vrouw worden. Als kind van een beroemde ouder eis je je plek op! Ik heb dat nooit zo sterk gedaan. Toen “Tall Girl” uitkwam was ikzelf nog maar een baby. Mijn ouders waren buiten het dorp waar ze woonden ternauwernood bekend. Je moet je plek kennen, was het motto. 

Jane en ik zijn nooit bij elkaar gekomen, hoe mooi ze ook altijd geweest is. Tot op de dag van vandaag. Ze is op een haar na zo oud als mijn moeder, maar sommige levens kun je niet vergelijken. Sommige foto’s ook niet. Soms is het makkelijk om je goed te laten horen. Het is niet alles eerlijk verdeeld in de wereld.

Jane op het filmfestival te Cannes in 2024, het kan nog wel even door

Sentiment en geluk

Kim Novak, kerstmis 1958

Kim Novak, kerst 1958. Omdat ze aan mijn moeder doet denken. De laatste kerst die ik nog niet mocht meemaken. Net als al die keren daarvoor. Net als al die keren die straks nog gaan komen.

Maar zover is het nog niet.

Kim Novak leeft nog steeds. Net als mijn moeder. Ze maken de boom niet meer zelf op, maar met kerst is het goed dat ze er nog zijn. Daar is kerst voor. En om straks te gedenken als ze er niet meer zijn.

Allez. Met kerst mag het een beetje sentimenteel. Misschien is sentimentaliteit wel een wezenlijk onderdeel van geluk. Wie niet denkt aan wat geweest is, kan niet genieten van wat komt. Kan niet genieten van wat is.

Laat dat mijn kerstboodschap zijn. Voor wie dit mag lezen.

Portretten

 

Xenia, Carla, Yvonne, door Bertha Vicente, Mexico 

Portretten zeggen soms meer zeggen over een persoon dan een uur praten tijdens de intake. Ik meen iets te herkennen, zowel in de dame rechts als die in het midden. Zoeken leerde dat ik ze niet kon kennen. Ze komen uit Mexico, waar ik nooit ben geweest. En toch herken ik iets, van lang geleden denk ik. Ik voel iets wat geweest is. Dat ze ook in mij iets zullen herkennen, zoals ik hier nu zit, alleen ben ik jonger. Net zo lang geleden.

Portretten vertellen vaak veel, maar vooral ook over mij, als toeschouwer. Ver weg van de geportretteerden, over ruimte en tijd. Ik denk dat dat de bedoeling is. In elk geval voor vandaag.

Vijftig jaar

 

Nick Drake, Hampstead Heath, Londen, december 1971, door Keith Morris

Keith Morris maakte in december 1971 een serie foto’s van Nick Drake voor zijn derde album Pink Moon.  Uiteindelijk weren ze nooit gebruikt omdat ze in al hun zwaarmoedigheid een goede verkoop van het album in de weg zouden kunnen staan, zo meende Ann Sullivan, de ‘creative director’.

Morris herinnerde zich later de fotosessie: “Het was een grauwe, grijze dag. Nick werkte prima mee, maar zei weinig, maakte nauwelijks contact en vond het lastig om in de camera te kijken. Het was alsof ik binnendrong in mijn persoonlijke verdriet”, hetgeen zich weerspiegelde in de foto’s.

Rond 1980 kocht ik een box met drie Drake-albums. Toen al drong hij door in mijn persoonlijke verdriet. Vandaag ging ik met mijn jongste zoon in Utrecht naar een concert waar zijn muziek werd gespeeld. Nog steeds voel ik hetzelfde. En ik hoopte dat mijn jongste zoon groot verdriet bespaard zou blijven. Dat ook hij Drake’s muziek erg mooi vond doet daar niets aan af.

Het is vandaag 25 november 2024. Het is vandaag is het precies vijftig jaar geleden dat Nick Drake overleed aan een overdosis anti-depressiva. Het was een mooie dag vandaag.

Rorschachtest

 

Gia Carangi, zo oud als ik, door Helmut Newton, Vogue, maart 1979

Mooie foto! 

Ik ga de foto niet uitleggen. Elke uitleg geldt enkel voor mezelf, mag ik delen of niet, zoals met alles wat ik denk.

Foto’s kunnen dienst doen als een soort van Rorschach test. Als uitgangspunt voor een boek, dat geschreven zal moeten worden. Als voedsel voor eigen fantasieën die je niet zo makkelijk deelt. Of juist wel, het maakt eigenlijk niet uit. Helmut Newton prikkelt mijn gedachten, altijd wel weer. Met leeftijd heeft het niks te maken. Er zijn meer levens dan in het hier en nu. Meer werelden, naast elkaar, donker en licht. Je moet ze wel weten te creëren. Er zelf iets van maken, ook al gebeurt er niet zoveel. Of net dan!

Nobelprijs voor de schoonheid

 

Monica Bellucco door Chico Bialas, 1997

Between the moonlight and the lane

Between the tunnel and the train

Between the victim and his stain

Once again, once again

Love calls you by your name

Omdat Leonard Cohen nooit de Nobelprijs voor literatuur heeft gekregen.

Omdat er geen Nobelprijs voor de schoonheid is, die Monica Bellucci had kunnen krijgen. En nog vele meer. Het had een verrijking kunnen zijn maar in het huidige tijdsgewricht is het wellicht wat veel gevraagd.

Twee keer Gérôme

 

Jean-Léon Gérôme (1824-1904) in zijn studio. Twee foto’s. Ik was er zomaar ingetrapt. Hoe makkelijk je tegenwoordig voor de gek gehouden kunt worden. Maar soms is dat helemaal niet zo erg eigenlijk. Wat maakt het uit? Yasumasa Morimura doet ook zoiets. En ik kijk liever naar de bovenste foto dan naar de onderste.

Het alweer het tweehonderdste geboortejaar van Gérôme. Terwijl het einde van de negentiende eeuw niet eens zo ver weg voelt. Ik ben een beetje van een andere tijd, denk ik. Maar ook dat is niet erg. Voor Gérôme zelf trouwens ook niet. Hij heeft de modernistische twintigste eeuw toch maar mooi overleefd. En ik hou van zijn werk, om meerdere redenen.

Enfin. Ik schrijf ook maar wat…