Anders Zorn, “Portret van de dochters van Ramon Subercaseaux”,  1892

Mijn moeder herinnert zich nog het begin van de oorlog en dat de eerste vliegtuigen overkwamen. Als vierjarig meisje op de arm van mijn grootvader zag ze ze over vliegen. Ziet ze ze nog altijd over vliegen. “Ik kan ze nog altijd zo horen”, zegt ze, wanneer ik er nog eens naar vraag.

Sommige dingen maken dermate veel indruk dat ze niet meer gewist kunnen worden. Zou het kunnen dat bepaalde incidentele indrukken zelfs in onze genen gegrift raken? Het is soms alsof ook ik die vliegtuigen nog over hoor komen. Alsof ik mijn moeder daar zie op de arm van mijn grootvader zie staan, lang geleden, op het erf.

Over mijn grootvader wordt niet altijd heel positief gesproken door mijn ooms en tantes. Maar als iemand met zijn dochter op zijn armen samen naar de vliegtuigen gaat kijken, kan zo iemand nooit zo verkeerd zijn, denk ik dan. Zeker niet als het mijn moeder is. Hoe lastig hij later ook was, na de dood van mij grootmoeder. Al kon niemand dat toen nog weten.