 |
| Waterhouse, “Miranda - The Tempest”, 1916 |
“Hij liegt als een ooggetuige”, luidt een Russisch gezegde. Russische humor heeft diepe gronden.
Ik heb nogal wat gelezen over Stalin en zijn bewind, eerder vorige eeuw. Ook over Lenin intussen, en de hele revolutionaire geschiedenis. Dikke boeken, fictie en nonfictie. Die fascinatie begon al in mijn jeugd. Op een gegeven moment merk je dat er verschillende lezingen van de geschiedenis mogelijk zijn en ga je nuanceren. Twijfelen aan de versies in je hoofd. Vormen van begrip, waar ze niet zouden mogen zijn.
Er blijkt een Nederlandse advocaat te zijn die een leider van de Rode Khmer bijstaat. Hij is diep in de geschiedenis gedoken en trekt de aantallen slachtoffers van het regime in twijfel, wijst op tal van broodje aap verhalen, toont aan dat mensen zich - zo vond hij - aantoonbaar zaken verkeerd herinnerden, feiten verdraaiden. Hij toont begrip voor de man die hij bijstaat. Ik zag het op televisie. Begrip dat niet begrepen werd. Ik snap hem wel, zonder te zeggen dat hij gelijk heeft.
De geschiedenis heeft veel gezichten, wordt altijd later gemaakt. Per definitie. Historici zijn altijd gevangenen van de informatie die hen ter beschikking staat. Cijfers zijn zelden objectief. Verhalen zijn altijd gekleurd door onze tijd en moraal. Geschiedenis is altijd een opvatting, in de letterlijke zin des woords.
Geschiedenis is ook vermaak, prachtige boeken, het leukste vak op school. De taak van een geschiedschrijver, maar ook van een geschiedenisleraar, is om geloofd te worden. Als dat lukt is het prachtig. precies omdat het een opvatting is, een gevoel van begrip. Als niet van de geschiedenis, dan toch wel van jezelf. Net als literatuur, net als alle kunst.
