Salvador Dali, “Vrouw aan het raam”

Salvador Dali, “Vrouw aan het raam”, 105 x 74,5 cm, 1925,
olieverf op papier-maché, Museo Reina Sofia, Madrid 

Tot Salvador Dali (1904-1989) eind jaren twintig zijn vrouw Gala ontmoette, was zijn zus Anna Maria (1908-1989) de belangrijkste vrouw in zijn leven en zijn voornaamste model. Tussen 1923 en 1925 maakte hij minimaal 25 portretten van haar. In “Figura en una finestra” (Vrouw aan het raam) toont hij haar op de rug gezien, staande aan een raam, met uitzicht over de badplaats Cadaqués, waar de familie een huis had aan het El Llaner strand. Dali bracht er in die tijd jaarlijks zijn zomervakantie door, te midden van zijn familie.

Salvador Dali en Anna Maria, Cadaqués, 1925

De stijl van dit vroege werk van Dali wordt gerekend tot het Catalaanse Noecentisme en vertoont overeenkomsten met het classicistische werk van Picasso enkele jaren eerder. Picasso prees het werk toen het in 1925 in de Dalmau Galerie werd geëxposeerd. Opmerkelijk is de harmonische compositie, waarbij de lege gedeeltes en de figurale elementen elkaar afgewogen afwisselen, alles met gelijke importantie. Om het optimale evenwicht te bereiken liet Dali zelfs het linkerraampaneel weg, zonder dat dit bij eerste beschouwing opvalt. Het werk straal rust en sereniteit uit.

Uit het portret van zijn zus spreekt onmiskenbaar liefde. Die liefde zou echter met de jaren bekoelen om na de publicatie in 1942 van een door Anna Maria geschreven biografie “Het geheime leven van Salvador Dali” te veranderen in wederzijdse haat. Die haat liet Dali in 1954 weerspiegelen in zijn schilderij “Young Virgin Auto-Sodomized by the Horns of her Own Chastity” (Jong meisje van achteren genomen door de hoorns van haar eigen deugdelijkheid), in de hem typerende stijl, met de neushoornen die hij ook in andere werken gebruikte als agressief fallussymbool. Hij wil ermee aangeven dat Anna Maria haar onschuld, zoals hij die in zijn vroege werken uitdrukte, volledig had verloren. In zijn ogen prostitueerde hij haar bekendheid als zus van een groot kunstenaar. Sommige critici wijzen echter ook op Dali’s interesse voor de billen van zijn zus, die uit al zijn werken van haar spreekt en de seksuele aantrekkingskracht verraadt die zij op hem uitoefende. 

“Young Virgin Auto-Sodomized by the Horns of her own Chastity”,
40,5 x 30,5 cm, 1954, particuliere collectie