Wilhelm Brasse, “Czeslawa Kwoka”

Wilhelm Brasse, “Czeslawa Kwoka”, Auschwitz, 1942-1943

Wilhelm Brasse (1917-2012) was voor de oorlog een eenvoudige portretfotograaf die werkte in de studio van zijn tante in Saybusch, het huidige Zywiec. Omdat hij van Oostenrijkse afkomst werd hij na het binnenvallen van de nazi’s in Polen, eind 1939, geacht dienst te nemen in het Duitse leger. Hij weigerde, probeerde te vluchten naar Hongarije, maar werd daar opgepakt aan de grens en gedeporteerd naar Het concentratiekamp Auschwitz, dat toen net geopend was. Omdat hij Duits sprak en fotograaf was kwam hij daar te werken als portretfotograaf bij de identificatiedienst. Samen met enkele andere fotografen zou hij er zo’n 200.000 foto’s maken. Iedereen die ooit in Auschwitz is geweest en door die lange barakgang met foto’s heeft gelopen, met al die data van binnenkomst en overlijden, weet wat voor een aangrijpende registratie dat is geworden.

Katarzyna Kwolka

Bovenstaande foto’s, en profil, frontaal en schuin van de andere kant, is van het veertienjarige meisje Czeslawa Kwoka uit Zamosvh. Op 13 december 1943 arriveerde ze met haar Katholieke moeder Katarzyna in Auschwitz. Ze stierf er op 12 maart 1943, enkele weken na het overlijden van haar moeder, veertien jaar oud. Op de middelste foto kijkt ze met gehavende lippen recht in de camera. Haar existentiële angst worden getransformeerd naar de huidige tijd, maakt meer duidelijk dan alle barakken bij elkaar. Je staat er even bij stil, er komt even een dieptriest gevoel naar boven, alsof je haar kent, ergens van nabij, maar de excursie moet weer door. En ‘s-avonds zit je weer in Krakau op het terras.

Brasse kwam het niet meer te boven. Hij raakte getraumatiseerd en zou na de oorlog geen enkele foto meer maken. Hij begon een bedrijf dat omhulsels voor worsten fabriceerde. De camera die hij in Auschwitz gebruikte heeft hij altijd bewaard. In 2006 werd zijn eigen persoonlijke drama geregistreerd door Irek Dobrowolski in de aangrijpende documentaire “The Portraitist”. Beter kan Auschwitz niet in beeld worden gebracht. Behalve dan door Brasse zelf.