 |
| Renoir, “Het oordeel van Paris”, 1913-1914 |
Ik ken, van heel nabij, een paar mensen die zich onderscheiden door hun snelle oordelen, vaak op basis van weinig en eenzijdige informatie, maar doorgaans met een grootse stelligheid. Het intuïtieve oordeel, wordt ook weleens gezegd, maar dat vind ik te teveel eer. Het is de ziekte van deze tijd, de pest van de internetgeneratie, een voedingsbodem voor populisten.
Ik las een boek van Harald Merkelbach. In het verleden kwam hij wel eens bij me op het werk. Merkelbach hekelt het snelle oordeel in de rechtspraak. Want ook daar gebeurt het, niet alleen in de voetbalkantine. Ik hoorde mijn zwager praten over corona. Op Twitter en Facebook is het gemeengoed. Bijna geen mens meer die nog een boek leest dikker dan 100 pagina’s. Toch?
Ik volg weer een opleiding cognitieve gedragstherapie. We hadden het over dissociatie. Bij dissociatie splitst een stukje van het bewustzijn zich af, waardoor je stukken van je geheugen kwijt kunt raken. Dat doe je bijvoorbeeld na misbruik in je jeugd en kan leiden tot ernstige psychiatrische problemen. Bijna alle mensen die aangeven dat ze als kind zijn misbruikt of mishandeld scoren hoog op de dissociatietest. Feit. Wetenschappelijk bewezen.
Wetenschappelijk bewezen? Merkelbach vermoedt een omgekeerd verband. Wie hoog scoort op een dissociatietest blijkt doorgaans te beschikken over een rijke fantasie en twijfelt ook vaak aan de betrouwbaarheid van het eigen geheugen. En wie twijfelt aan zijn geheugen en veel fantasie heeft, blijkt makkelijk te beïnvloeden door suggestieve vragen. “Zat er vroeger wel eens iemand aan u? Wie dan? Waar dan? Ben eens precies?” Een aardige therapeut vind altijd wel iets.
Het sympathieke van mensen als Merkelbach is dat ze twee keer nadenken, altijd de nuance zoeken, vragen stellen, uitdagen, nooit hun toevlucht zoeken tot het snelle oordeel. Alleen, niemand hoort ze. Denkers schreeuwen niet hard genoeg. Zou Baudet ooit iemand als Merkelbach lezen? Oeps, hier begin ik weer te twijfelen. Klopt het wel wat ik beweer?. Niet te snel oordelen kereltje. Niets is wat het lijkt.
