 |
| Jean-Michel Basquiat, “Untitled”, 205,7 x 175,9, acryl, 1981, The Broad, Los Angeles |
Met dit “ongetitelde” schilderij brak autodidact Basquiat (1960-1988) in 1982 op een New Yorkse expositie door in de kunstwereld en nam hij afscheid van het pseudoniem Samo, waarmee hij als graffiti artiest naam maakte. Het geld nog steeds als een van zijn beste en bekendste werken.
Untitled wordt vaak beschouwd als een zelfportret, maar het kan net zo goed beschouwd worden als een allegorie van de moderne mens, die meer dan ooit tevoren in zijn hoofd leeft. Basquiat legt er de innerlijke processen van zijn hoofd in bloot, of van wel hoofd dan ook. Bovenaan het schilderij ontwaren we de tekst “Head of”, dat op allerlei manieren kan worden aangevuld. Ogen oren en mond gaan als vanzelf over in abstracte weergaven van innerlijke structuren. We zien opbouw en afbraak, orde en chaos, donkere delen en kleurrijke gloed, doortrokken met naden en krassen als littekens. Het hoofs is afgesneden van het lichaam en lijkt ergens te zweven tussen leven en dood. Het roept associaties op van angst, verwarring, geweld en pijn, maar tegelijk refereert het aan overleven en verwoede pogingen tot herstel.
Ik denk aan de vanitasschilderijen van jaren geleden, aan Afrikaanse maskers en Picasso. Untitled is ambigu en multi-interpretabel. Iedereen kan er een eigen duiding aan geven. En als je maar lang genoeg naar kijkt - je kunt er uren naar kijken - is die duiding zo weer veranderd. Bijvoorbeeld als ik denk aan Baquiats vroege dood, die weer een nieuw licht doet schijnen over het werk. Maar dat misschien voor een volgende keer.
