Cindy Sherman: “Untitled Film Stills”

Cindy Sherman”Untitled Film Still #21”, 1978

Van 1977 tot 1980 nam Cindy Sherman (1954) 69 foto’s van zichzelf onder de titel “Untitled Film Stills”, een serie die ze later zou continueren. Bewust noemde ze het geen zelfportretten: door zichzelf telkens in een andere gedaante te fotograferen ontweek ze juist haar identiteit. Ze presenteert zich in verschillende verschijningsvormen die doen denken aan een filmsterren. Ze komen de kijker in elk geval bekend voor door de nauwkeurig aangebrachte make-up, de kostuums, de belichting en de set. Het zijn stuk voor stuk stereotypes zoals de Amerikaanse filmwereld die heeft voortgebracht en die onderdeel zijn geworden van een gedeelde culturele verbeelding: de femme fatale, de huisvrouw, het onschuldige meisje, enzovoort. Het zijn de standaard archetypen waaraan de vrouw dient te voldoen. Ze tonen aan dat wij allemaal een rol spelen en dat onze gezichten slechts façades zijn waarbij een authentiek karakter ontbreekt.

Bovenstaande foto, nr. 21, geldt als een van Shermans bekendste uit de reeks. Het toont een ambitieuze maar onzekere zakenvrouw, uit wier gezichtsuitdrukking een groot aantal imaginaire plotten afgelezen kunnen worden. De foto is complex en ambigu, roept bij iedereen verschillende associaties op. Sherman zet zichzelf neer als een actrice die een rol speelt in een niet bestaande film. Toch komt ze ons bekend voor. Het beeld past naadloos in de filmtaal van Hollywood. Een dergelijk shot, waarbij een mooie vrouw wordt ingekaderd en van onderuit wordt gefilmd, betekent vaak dat er iets heftigs staat te gebeuren. Iedereen mag het verhaal zelf afmaken.

Shermans werk wordt vaak gezien als feministisch, omdat ze de vrouwelijke cliché-beelden zou hekelen. Zelf heeft ze dit echter nooit volmondig onderschreven. “Van mij mag het gezien worden als een feministisch advies”, zei ze ooit in The New Yorker, “ik hoop zelfs dat het zo geïnterpreteerd wordt, maar ik ga er geen theoretische feministische bullshit-theorieën over ophangen”. Dat Sherman er überhaupt iets over wilde zeggen is al bijzonder. Doorgaans is ze heel resoluut in het afwijzen van elke academisch-theoretische interpretatie van haar werk, zelden geeft ze een inhoudelijke toelichting.