 |
| Mark Rothko, “Zonder titel”, 1960-1961 |
Mark Rothko (1903-1970), die op 10-jarige leeftijd vanuit Letland met zijn Joodse familie naar Amerika emigreerde, was autodidact. Vanaf 1950 schilderde hij louter nog abstracte schilderijen, hoewel hij zelf bleef zeggen dat hij altijd menselijke figuren afbeeldde. Zijn kleurrijke, donker aanvoelende werken lijken eenvoudig, maar zijn het resultaat van een complex proces. In bovenstaand schilderij, zoals veel van zijn werken “zonder titel”, vormt het helderrode bovendeel een sterke tegenstelling met het donkerblauwe gebied, dat weer omlijst wordt door een donkere aura. Rothko’s diepe kleuren zijn gevoelvol en beschouwend. Terwijl de ogen zich aanpassen aan het licht dat het schilderij uitstraalt, neemt het kleurveld de geest in beslag en wordt je als kijker als het ware betoverd door de gloedvolle wisselwerking tussen de tinten van het kleurenpalet.
Begin dit jaar was ik te Londen in Tate Modern. Er was een hele zaal met enkel Rothko’s. Hij schilderde deze werken in 1959 voor het Four Seasons restaurant in het Seagram Building te New York, dat was ontworpen door Mies van der Rohe en Philip Johnson. Later trok hij zich uit het project terug omdat hij het gebouw niet geschikt vond. De ruimte in Tate echter, is hoe dan ook uitstekend geschikt voor zijn werk. Er staan bankjes waarop je kunt zitten, toen ik er was waren er nauwelijks andere bezoekers. Ik heb Rothko’s werk lang niet begrepen, maar toen ik daar zat werd ik als vanzelf bevangen door een gevoel van melancholie, opgeroepen door de enorme vlakken met de in de grond sombere kleuren. Ik voelde de broze psychische gezondheid van de maker, die in 1970 zelfmoord pleegde. Ik verzonk in mijn gedachten. Tot mijn vrouw zij “kom, we gaan verder”, zoals zij me altijd weer terug bij het leven trekt.
