Jan Veth, “Karen”, 1892

    De vraag naar Tolstoj als denker blijft me intrigeren. Hij heeft wijze dingen gezegd, maar zijn filosofische redenaties zijn zelden imponerend. Als het om de echte grote levensvragen gaat zeiden anderen het altijd net weer scherper, hoe groot zijn schrijverschap ook was.

    In Opstanding schreef Tolstoj: “In deze wereld is niemand schuldig, iedereen zal worden vergeven”.

    Stalin stelde daar een nieuwe waarheid tegenover: “Iedereen is schuldig”. Oftewel: iedereen kan worden opgepakt.

    Stalins gedachtegang gaat dieper als die van Tolstoj, appelleert aan diepcerebrale angstgevoelens onder de mensen, raakt aan de kern. Alleen zo kun je de wereld veranderen Wat moeten we nu nog met Tolsoj?