Toorop, “De drie bruiden“, 1893

   Trotski suggereert in zijn biografie over Stalin onderbouwd dat deze Lenin zou hebben vergiftigd, of laten vergiftigen. Deze suggestie werd door Lourie later nog eens overtuigend uitgewerkt in zijn “Autobiografie van Stalin”.

    Beide boeken stoppen qua hoofdlijn snel na het overlijden van Lenin.

    Wanneer je deze gedachte vasthoudt en andere biografieën over Stalin leest, dan constateer je met een beetje psychologisch inzicht dat al diens activiteiten na Lenins dood er van binnen uit op wijzen dat de suggestie van Trotski steek houdt. Het is Een psychologisch feit, en ik mag dat zeggen. Na Lenins dood volgt een verheerlijking van Stalin voor Lenin die gezien zijn karakter en de wijze waarop hij zichzelf tracht te positioneren absoluut tegenstrijdig zijn en feitelijk alleen verklaard kunnen worden als een soort reactieformatie: je eigen schuldgevoel wegpoetsen door tegengesteld gedrag te vertonen. En opdat ze je wel nooit zullen verdenken. En mensen die iets weten of wellicht wel wat verdenkingen zouden kunnen hebben uit de weg ruimen. Trotski zelf natuurlijk sowieso. Dat werd zelfs een ware obsessie.

    Historici zijn altijd gevangenen van de naakte feiten. Als iets feitelijk niet kan worden aangetoond heeft het als het ware nooit plaatsgevonden. Dat is een gevaarlijk standpunt, zeker met betrekking tot een regime dat stelselmatig bewijzen verdoezelt.