 |
| Pablo Picasso, “Guernica”, 349 x 776 cm, 1937, olie op doek, Museo Reina Sofia, Madrid |
Op 26 april 1937, tijdens de Spaanse Burgeroorlog, verwoestten de de fascisten, met behulp van Nazi-Duitsland, het Baskische stadje Guernica tot op de grond. Het was net markt en er vielen vele honderden doden. Bewust werd er aangevallen op burgers. Bij de eerste aanvalsgolf wisten veel mensen nog op tijd in de schuilkelders te geraken, toen ze eruit kwamen om de gewonden te helpen volgde een tweede aanvalsgolf en vielen de meeste doden.
Ten tijde van het bombardement broedde Picasso in Parijs aan op werk voor de voor de Wereldtentoonstelling van 1937. Na de berichten over het bombardement gooide hij hij plannen om en schilderde Guernica, als een persoonlijke reactie op de misdaad. Zijn kubistische stijl leende zich bij uitstek voor representatie van totale chaos. Binnen en buiten lopen door elkaar. Een paard rent in de kamer. Een moeder huilt om haar dode kind. De kleuren zijn weg.
Op de brugklas kregen we les over het schilderij. Picasso was net overleden. De leraar vertelde een anekdote: in 1940 was Picasso in zijn atelier te Parijs aan het werk toen de Duitsers binnen kwamen. Een van het wees op het zwartwitte schilderij dat in een hoek stond. “Haben Sie das gemacht?” Vroeg hij. “Nein, das haben Sie gemacht” gaf hij ten antwoord. Ik heb het altijd onthouden.
Later bij Nederlands moest in bij meneer Ras iets op het bord schrijven, wat niet me niet zo netjes afging. “Kijk aan”, zei Ras, “Picasso is dood, we hebben meteen al een nieuwe”. Maar ik ben geen Picasso, nooit geworden ook. Ik ben altijd keurig binnen de lijntjes gebleven.
Picasso zei Guernica te hebben geschilderd voor het Spaanse volk, maar het schilderij werd pas na de dood van Franco in het land geëxposeerd. Picasso wilde niet dat het schilderij er te zien was zolang de democratie er niet was hersteld. Of er in de grond zoveel veranderd is weet ik niet. Tegenwoordig zijn de Basken boos omdat het schilderij nog nooit bij hen te zin was. Picasso kan er zich echter niet meer mee bemoeien. Die ging dood, nog vóór Franco, toen ik nog op de brugklas zat.
