 |
| Jacobus Vrel, “Vrouw aan het venster, zwaaiend naar een kind”, z.j. |
Gisteren schreef ik over Abraham als een schilder van wie we weinig of niks weten. Zo mogelijk nog minder is bekend over Jacobus Vrel, waarvan we alleen weten dat hij ongeveer tussen 1654 en 1662 actief was. Hij zou verbaasd zijn dat ik nu nog over hem schrijf.
Vrel schilderde introverte werken die doen denken aan Hammershøi. Of Jan Mankes. Vermeer. Schilders waarvan ik hou, schilders van de stilte, die aanzetten tot reflectie. In het bijzonder Vrels interieurs roepen een onbestemd weemoed op, hoge muren, kale lege kamers, de kamers zijn vrij kaal en leeg, slechts één of twee figuren, vaak op de rug bezien, vaak vrouwen met witte sjaals en witte kappen. Het heeft een bepaalde gestrengheid die tegelijk iets geheimzinnigs in zich draagt. Omdat je het niet goed weet.
Mijn oog wordt vooral getrokken door de details. Wederom. Wat ligt er op de vloer op het schilderij hierboven? Wat wil dat kind? Ik kijk naar de tinnen borden, die herinneren aan mijn grootmoeder. Wat staat er op dat papiertje voor de “Lezende vrouw” hieronder? In “Interieur met een vrouw die de haren van een klein meisje kamt” zie ik rechtsonder ook al zoiets liggen. Wat kijkt die jongen toch naar? Is de vrouw eigenlijk wel aan het kammen? En waarom ligt die hoepel daar op de grond? Ik zie een soort riek, en een ragebol. Hoge muren als in een droom met de mantel aan het veel te hoge haakje. Wat leest die zittende oude man? Welke voorgoed verdwenen boeken staan in het rek? Ook dat wer dat papiertje waarop ik maar niet zijn autogram kan herkennen.
Hoe langer ik kijk, hoe dichter ik bij Vrel kom, bij het gevoel van die lang vervlogen momenten, bijna vierhonderd jaar geleden, bij het sombere gevoel van de achter zijn werken verdwenen schilder, dat ik nooit in zijn geheel zal doorgronden.
In betovering. Als kijkdoosjes uit het verleden.
 |
| “Interieur met een vrouw die de haren van een klein meisje kamt” |
 |
| “Lezende vrouw” |
 |
| “Zittende oude man aan de tafel met boek” |
