 |
| Paul Bernadot, “Mère Et soeur “, 1900-1910 |
Mijn zoon vroeg me hoe het zat met de uitspraak van Poetin dat Oekraïne een creatie van Lenin was. Leg dat maar eens voor de vuist weg uit, in een paar zinnen liefst. Ineens kreeg ik de rol van Rusland-kenner. Omdat ik er ooit veel over gelezen heb. Maar ik merkte dat ik een beetje vastliep in mijn antwoorden. Toch Orlando Figes nog maar even doornemen.
In een gesprek moet je nooit teveel over jezelf praten. Ook niet met familie en vrienden. En vooral niet over onderwerpen waarvan je het nodige weet, zelfs niet als de ander van jouw kennis in deze aangelegenheid op de hoogte is. Het loont zelden om deze kennis over te leveren aan een oppervlakkig medium als een gesprek. Je kunt proberen te antwoorden op een vraag, maar zodra je uit begint te leggen gaat het mis. Dan kun je beter naar je boeken verwijzen, of desnoods citeren.
Een gesprek heeft nooit de diepgang van het gesprokene. Harry Mulisch in een praatprogramma viel altijd weer tegen. Praatprogramma’s überhaupt. Voor diepgang is geconcentreerde herformulering van gedachten nodig. In een gesprek schieten we altijd tekort. Daarom ook dat ik gesprekken achteraf altijd nog een keer opnieuw voer. In de auto, op weg naar huis. Als het te laat is. En enkel troost kan bieden. En voer voor een blog. Voor jezelf en niemand anders.
