 |
| Franz Marc, “Der Turm der blauen Pferde”, 1913 |
In 1993 pleegde journalist Adriaan Venema zelfmoord. Venema’s leven werd beheerst door een zoektocht naar mensen die “fout” waren geweest in de oorlog, of “iets fouts” hadden gedaan, wat in zijn ogen hetzelfde was. Venema was ziek, zieker wellicht dan de mensen die hij aan de schandpaal wilde nagelen. Of misschien was het ook gewoon wel heel menselijk. Het geeft een zeker machtsgevoel als je merkt dat je levens van anderen kunt ruïneren. Het geeft voldoening te weten dat je er zelf niet bij bent, bij de slachtoffers. Het heeft iets triomfantelijks als je laat zien dat je bij de “goeien” hoort, op het moment dat het zo uit komt. Na de oorlog had je er zo een heleboel, ze trokken allemaal een witte band om, zei mijn vader ooit, na de bevrijding. “Man of peace or man of war”, zong Leonard Cohen. Ze zijn allemaal hetzelfde.
Lang oordeelde ik hard over Venema. Ik treurde niet toen hij stierf. Maar inmiddels ben ik milder. Ik weet dat ik zelf ook niet altijd deug. Je handelt naar omstandigheden. En soms niet eens dat!
Wie zegt er wat ons drijft? Ik weet het niet!
