David Bailly, “Vanitas-stilleven met zelfportret van de schilder”, ca. 1651
Martin Ros had niet zoveel op met moderne hedendaagse literatuur. Liever had hij het over boeken die heel vele jaren geleden gelezen had en die toen vaak al tot de klassieken behoorden. Voor de moderne boekhandel is dat onverteerbaar, die drijven op recente uitgaven. Na een jaar gaan ze in de ramsj of op zijn best nog een poosje digitaal. Een paar jaar geleden werd Ros door Selexyzs als columnist ontslagen, al vrij snel na aantreden, toen duidelijk werd hoe hij erin zat.
Ros is voor mij altijd de man van Privé domein geweest. Al vanaf de jaren tachtig verzamel ik de reeks, maar ik ga nooit meer compleet raken. Tot nummer 200 heb ik de meeste deeltjes in de kast staan, bijna allemaal klassieke schrijvers, de volledige memoires van Herzen, twaalf jaar geleden mijn eerste wiki-lemma. Maar daarna vertrok Ros en met hem de unieke selectie, de persoonlijke keus die zo inherent van belang is bij ego-documenten. Zelfs het papier veranderde. Zo jammer.
Ik heb me altijd wel herkend in de voorkeuren van Ros. Op zaterdagochtend hoorde ik hem op radio 1. Maar niet in alles. Als de dag van gisteren herinner ik me het enthousiasme waarmee hij over Reve kon vertellen. “Dan lees ik drie zinnen en ben weer helemaal bevangen”, zei hij vol overgave. En dan droeg hij weer wat voor, met die hese stem, in alle pathos, struikelend over zijn eigen woorden. Het was voor mij aanleiding om het nog eens te proberen, ik kocht Reves verzamelde werken, maar toch kon ik het gevoel van Ros niet helemaal volgen en pakte maar weer een boek van Hamsun. Voor die ene keer zal het wel aan mij liggen. Het waren uitzonderingen.
Noem mij eens de grote Nederlandse schrijvers? Nee, ik bedoel nu niet Mulisch, Campert en nog anderhalve man. Maar ze zijn bijna allemaal dood. Wolkers is toch ook dood? Selexyzpresentator: Er zijn mensen die Grunberg erg hoog hebben zitten. Ach, schei toch uit. Grunberg die elke krant volschrijft met zijn zelfde vervelende praatjes. Die iedereen z’n brieven beantwoordt. Die getrouwd is met een mevrouw geloof ik, van vierentachtig. Wat, ik, ja sorry hoor, ik schiet even uit de boog. Ik, ik houd er niet van. Dat is toch geen schrijver? Hij heeft een boek over het Oude en Nieuwe Testament geschreven. Dat boek ligt op de steenbergen, op de boekenmarkten. Dat is niet te slijten. De mensen zeggen na drie bladzijden: waar heeft die man het over? Maar goed, hij is van de minder bekende, dan nog één van de minst slechtste. Laat ik het zo zeggen, maar dan noem je er ook één. Maar noem ze nou eens? Vroeger kon je toch al die namen opnoemen. Dat waren de groten, hè. Dat waren de groten, die las iedereen. Waar zijn die gebleven? Selexyzpresentator: Misschien was vroeger wel alles beter. Meneer Ros! Hahahahahaha.
Martin Ros is overleden, aan Corona naar ik begrijp. Een droevig bericht. Er blijven er steeds minder over.
