 |
| Breitner, “De Dam met de Nieuwe Kerk”, 40 x 51 cm, aquarel, 1901, Rijksmuseum |
Breitner schilderde de Amsterdamse Dam diverse keren vanuit eenzelfde gezichtspunt, vanaf de tweede verdieping van het toenmalige pand Dam 14, boven Café-Restaurant Van der Molen, dat tussen 1914 en 1917 zou wijken voor de zaak van Peek en Cloppenburg zit. Het is een drukte van belang. Op de voorgrond zijn drie paardentrams zichtbaar, welke korte tijd later, tot ongenoegen van Breitner, uit het straatbeeld zouden verdwijnen. Op de achtergrond zien we de Nieuwe Kerk, met rechts een pand waarop Staatsspoorwegen te lezen staat, daar weer naast het Engelsch Heeren Modemagazijn Rudolf Hofhuis. Links is een deel van het Koninklijk Paleis zichtbaar, met daarvoor rijtuigjes die vermogende mensen als taxi’s kunnen huren. Geheel rechts is de helft staat het monument voor de Nederlandse soldaten die omkwamen tijdens de Belgische Revolutie van 1830-’31, in de volksmond "Naatje” genoemd. In 1914 zou het vrouwenbeeld vanwege de slechte conditie (neus en rechterarm zijn er dan al af) worden verwijderd.
De afsnijdingen in de compositie wijzen erop dat het schilderij is afgeleid van een foto. Breitner was dan ook een fervent fotograaf van het Amsterdamse stadsleven. Ik vind evenwel een foto van zijn vriend Willem Witsen uit 1895, waarin ik bijna 1-op-1 het schilderij herken. Heeft Breitner de foto van Witsen als voorbeeld gebruikt? Of maakte Witsen gewoon ook toevallig fito’s vanuit hetzelfde gebouw van Van der Molen, met wie zij beide bekend waren?
 |
| Willem Witsen, "De Dam, Amsterdam”, 1895 |
