 |
| Piet van der Hem, “Portret van Fie Carelse”, 1919 |
Actrice Fie Carelsen (1890-1975) was ooit een grootheid in de Nederlandse theaterwereld. Zoek maar eens op hoeveel straten en pleinen er kort na de oorlog naar haar werden genoemd. In 1975, na haar dood, verscheen nog een boekje over haar leven: “Ik heb ze gekend”. Inmiddels zijn we bijna vijftig jaar verder. Er is er bijna niemand meer die Fie nog kent. Niet van het acteren. Op YouTube houdt ze nog een onnozele declamatie voor de koningin, maar van haar acteren bestaat voor zover ik kan nagaan nada beeldmateriaal. Fie stopte met acteren op nieuwjaarsdag 1954. Als er niemand meer leeft die haar ooit heeft zien spelen is Fie’s einde nabij. Hoe goed ze ook was. Blijkbaar. Haar lot is als van zovele toneelactrices uit vervlogen tijden. Maar gelukkig, net als bij Sarah Bernhard, hebben we de portretten nog. Bij Simonis & Buunk vind ik een portret van Fie, door Piet van der Hem, uit 1919. Haar naam wordt niet genoemd. Blijkbaar zelfs hier niet meer herkend.
Die kennis, het jaartal 1919, haal ik trouwens uit een briefwisseling. Het portret van Van der Hem is mooi geworden. Voila, dat kan niet missen. Een kleine ontdekking. Voor wie het nog boeien kan. Voor mezelf dan maar… Omdat ze zo mooi is.
Op DBNL staan alle brieven van Jean-Louis Pisuisse aan Fie Carelse te lezen. Pisuisse ontmoette Fie in 1909 tijdens een theatertournee in Nederlands-Indië. Pisuisse, toen al een beroemdheid, getrouwd en vader van twee kinderen, schreef haar vervolgens zijn eerste kattebel:
"Hooggeachte Mejuffrouw Carelse, Tracht mij ’n niet al te overdreven type te vinden en mij niet al te erg uit te lachen, nu ik in onze nadere kennismaking van gisteravond aanleiding zoek om U te schrijven niet alleen maar zelfs om U een gunst te verzoeken. (…) Zou ’t nu heusch niet mogelijk zijn dat U vandaag midden tusschen naaisters, kappers en repetities in nog ’n uurtje voor mij – maar dan ook voor mij alleen – reserveerde?"
Fie ging op zijn uitnodiging in, begon een verhouding met hem en ze traden in 1913 in het huwelijk. Pisuisse was helemaal gek van haar, zo lees ik in de brieven. Het zij hem vergeven, denk ik even, zijn gezin verlaten, tot de toon in 1919 veranderd. Een jaar later gingen ze uit elkaar en in 1925 zouden ze scheiden. Niks is voor de eeuwigheid. Laat dat de conclusie voor vandaag zijn.
 |
| Foto Jacob Merkelbach, ca. 1915, Met geretoucheerde rookpluim |
 |
| Isaac Israëls, 1920 |
 |
| Portret door Piet van der Hem, 1955 |
