 |
| J.W. Waterhouse, “Fair Rosamund”, 96,5 x 72,3 cm, 1916, privé collectie, in 1917 voor het eerst geëxposeerd bij de Royal Academy, Londen, in 2014 bij Sotheby’s geveild voor 1,5 miljoen dollar |
De schilderijen van John William Waterhouse (1847-1917) zijn als oude schoolplaten. Hij liet zich inspireren door Middeleeuwse legendes die mij als jongen al tot de verbeelding spraken. We hadden een meester die prachtig kon vertellen. Er was een soort van jeugd-encyclopedie met een veelheid aan onderwerpen, maar het mooiste vond ik de verhalen over het Nibelungenlied, Tristan en Isolde, koning Arthur en wie nog meer. Mijn romantisch gemoed moet toen geboren zijn. Het is diep geworteld.
“De schone Rosamund” is een oude legende gebaseerd op verifieerbare feiten. Rosamunde Clifford (1150-ca.1176) was de onweerstaanbaar mooie jongste van een Walese lord, die de aandacht trok van vrouwenjager Henry II, die indertijd Engeland regeerde. Hij maakte haar tot zijn minnares, maar omdat zijn vrouw Eleonor van Aquitanië Rosamund als een serieuze bedreiging zag, zag Henry zich gedwongen haar te verbetgen in een landhuis dat door een doolhof was omringd. Daar dood ze de tijd met het maken van kunstzinnige weefsels. Eleonor, zo wil de legende, wist haar met behulp van een aan Henry’s broekgesp vast geraakte zijden draad toch te vinden en vergiftigde haar. Chaucer zette het verhaal op papier, Waterhouse liet zich inspireren door een gedicht van Tennyson naar de legende.
Waterhouse toont Rosamund, concubine, knielend als een heilige, de handen gevouwen, die door het venster uitziet naar haar minnaar. Ze is zich er niet van bewust dat haar leven letterlijk aan een zijden draadje hangt. Achter haar zien we een geweven schilderij met ridders te paard, dat ze geweven heeft. Bij het raam staan de bloemen waarnaar ze is vernoemd, symbool van de liefde, waardoor Eleonor is gekrenkt. Eleornor kijkt door de gordijnen, die onheilspellend zijn versierd met ridders met getrokken zwaarden. Het minuscule kroontje op het hoofd van Rosamund symboliseert de bedreiging voor Eleonor.
Er zit iets wreeds in de scène, nu wetende hoe het afloopt, en iets bekorends dat raakt aan ware liefde. De vrome uitstraling van Rosamund contrasteert met de erotische lading, wetende dat ze wacht op haar gehuwde minnaar, de koning. Veel wat tegenstrijdig lijkt is nauw met elkaar verbonden. Ik voel iets romantisch bij het kijken naar dit werk, iets wat niet verklaard hoeft te worden, iets waar naar je verlangt, waarvan je huivert, waarvan je weet dat het het de kern raakt van het eeuwig leven, dat in duizend jaar niet verandert.
 |
| Detail van een kleinere studie, 1916, National Museum Cardiff |
