 |
| Otto Dix, “Portret van Anita Berber, 1925, 120 x 65 cm, tempera op triplex, Kunstmudeum Stuttgart |
Anita Berber (1899-1928) was het prototype van de femme fatale uit het decadente Berlijn van de jaren twintig. Begonnen als talentvolle ballerina, schakelde ze na de Eerste Wereldoorlog door naar de revue en variété en vervolgens ook film, omdat ze snel door had dat zo meer aandacht trok. Ze veegde de vloer aan met alle taboe’s, danste aanstootgevend naakt, vaak in kunstzinnige androgyne poses, simuleerde masturbatie op de bühne, en normaliseerde homoseksualiteit en prostitutie. Ook privé propageerde ze de vrije liefde, was twee keer getrouwd, maar had vrijwel doorlopend seks met iedereen, mannen zowel als met vrouwen. Vanaf midden jaren twintig raakte ze ernstig verslaafd aan alcohol en drugs. In 1928 overleed ze aan tuberculose, 29 jaar jong.
Anita Berber is vooral beroemd gebleven door het fameuse portret dat Otto Dix van haar maakte in 1925. Op unieke wijze vereeuwigt Dix haar levensdrang met de vergankelijkheid, die erdoor lijkt versneld. Leven met een dergelijke onbeteugelde intensiteit heeft haar prijs. Ze oogt afgeleefd, achter een masker van make-up en het verlokkende rood van haar jurk, gepresenteerd in een zinnenprikkelende draaibeweging Als een geklede naaktheid, in vloeiende plooien. Een provocerende kleurenorgie van roodtinten, die erotische signalen afgeeft van haar leven aan de rand van de afgrond. Het symboliseert de relatie tussen lust en verval, tussen dood en erotiek, zoals ook Freud die al benoemde. Alles heeft zijn prijs. God straft meteen!
