 |
| Breitner, “Marie Jordan naakt op de rug gezien”, ca. 1889, 99 x 89 cm, daglichtgelatinedruk, Rijksmuseum |
Kleermakersdochter Marie Jordan (1866-1948) en haar elf jaar jongere zus Lise (1877-1919) waren twee Amsterdamse volksmeisjes. Toen fotograaf-kunstschilder George Hendrik Breitner (1857-1923) in 1886 in Amsterdam kwam wonen werden ze - eerst Marie en niet veel later ook Lise - zijn dienstertjes en al snel ook zijn belangrijkste modellen. Ongegeneerd liepen ze door zijn woning, gekleed en ongekleed, en als een ware voyeur maakte hij voortdurend foto’s van de meisjes die hij later soms gebruikte voor zijn schilderijen. Geen wonder dat ze ook al snel zijn minnaressen werden. In 1901, toen hij 44 was, trouwde hij met Marie.
De foto’s die Breitner maakte van de zusjes Jordan hebben een bijzondere intimiteit. Bovenstaande foto van Marie sprint er echter uit, voor mij althans. Een prachtige naakte vrouw, in de slaapkamer, bij het toilet of voor het baden: een klassiek, eeuwenoud thema in de kunst. Gefotografeerd van op de rug en waant ze zich blijkbaar onbespied, hetgeen een bijzondere erotische spanning geeft. Op de achtergrond zien we een door Breitner gemaakte kopie van Rembrandts De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp, die ik ook op een andere foto van Marie weer tegenkwam.
Ik herken wel wat van Breitner, geloof ik. Dat merk ik als ik naar zijn foto’s kijk. Dat voel je bij zijn schilderijen. Ik ben alleen geen kunstenaar, in elk geval nooit geworden. Dus gedraag ik me maar een beetje. Een beetje veel. En af en toe kijk ik naar Breitner, naar zijn werken. Zo had ik als kunstenaar willen leven, toentertijd.
