André Soudy, anarchist, lid Bonnot-bende, 1911

In Utrecht was een aanslag. Als ik dit schrijf drie doden. De dader is net gepakt. Het lijkt een soort van halve crimineel te zijn geweest. Verder weet ik nog niks.

Dik honderd jaar gelden waren er ook veel aanslagen, met anarchistische motieven. In de jaren 1890 tot 1900 had je Ravachol, Auguste Vaillant, Emile Henry, Sante Geronimo Caserio. Onder de zwarte vlag, met een kern van idealisme. Na 1900 had je de bende van Jules Bonnot, wat eigenlijk gewoon een criminele gang was, die zich voor het gemak ook maar anarchisten noemden.

Er lijkt een beetje sprake van eenzelfde tendens. Moslimterrorisme, martelaren voor Allah, en uiteindelijk nemen de criminelen het weer over, soms ook onder religieuze vlag, zonder te geloven. De geschiedenis herhaalt zich. Het zijn allemaal uitingen van maatschappelijk onbehagen. Alles komt voort uit uitzichtloosheid.

Toen ik een jaar of achttien-twintig was las ik over het anarchisme, en over de geschiedenis van het anarchisme, met alle aanslagen. Het had iets romantisch. Het paste bij de leeftijd. Bovenstaande foto uit 1911 van André Soudy, Bonnot-bendelid stond in een van mijn boeken, die had ik graag als poster willen hebben. Later heb die gasten beschreven op Wikipedia.

Ik weet niet wat ik wil zeggen. Ik zie parallellen met de aanslagen in onze tijd. Maar toch is het niet hetzelfde. Ik ben zelf ook niet meer dezelfde als veertig jaar geleden. Maakt het wat uit als je een zeker begrip kunt opbrengen voor de motieven? Voor de slachtoffers niet natuurlijk. Voor mij wel dan? De tijden zijn veranderd. Ikzelf ben veranderd. Meer kan ik er niet van zeggen.

Maar die foto van André Soudy vind ik nog altijd prachtig. Dat gevoel kan ik nog steeds terughalen. Ook al is die foto misschien niet zo gepast op een dag als vandaag, of misschien wel net daardoor, het zet me toch aan tot reflectie.