Labels

dinsdag 14 augustus 2018

Waterhouse, “Dolce far niente”

Waterhouse, Dolce far Niente, 1880, 50 x 95,5 cm, Kirkcaldy Galleries

“Dolce far niente” is Italiaans en betekent “het zalig nietsdoen”. In zijn vroege carrière maakte de Engelse kunstschilder John William Waterhouse (1849-1917) twee schilderijen met deze titel. Het zijn werken die passen in de estheticistische beweging uit die jaren, die ook wel “School van Olympus” werd genoemd vanwege de doorgaans antieke onderwerpen. “Dolce far niente” is evenzeer een thema dat past bij het principe van l’art-pour-l’art, dat uitgangspunt was. Alleen schoonheid telt. Kunst omwille van de kunst. Verder is niets belangrijk.

Het grotere werk uit 1880 heeft een onmiskenbaar klassieke uitstraling. De liggende houding van de vrouw doet denken aan vaasschilderingen van symposia (in de Griekse oudheid: drinkgelagen). De zuilengalerij alsook het tafeltje van marmer en brons en de kruik, zijn rechtstreeks ontleend aan tekeningen die Waterhouse maakte tijdens een bezoek aan Pompeï in 1877. De narcissen staan voor ijdelheid. Het felle zonlicht onderstreept de sfeer van nietsdoen en stilletjes genieten.

Ook op het kleinere tafereel uit 1879 beeldt Waterhouse voorwerpen af die hij in Pompeï had gezien, zoals de hanglamp rechtsboven en de diepblauwe vaas, waar een zonnebloem in steekt, louter als decoratie. De toon van het werk is niettemin wat meer eigentijds en toont bij uitstek de genialiteit van Waterhouse, die zich losmaakt van zijn voorbeeld Alma-Tadema en al vroeg een eigen weg insloeg.

Waterhouse werd gedurende een belangrijk deel van de twintigste eeuw, toen modernistische kunststromingen de boventoon voerden, in het vergeethoekje van de kunstgeschiedenis. Ik kom uit een tijd waarin hij weer mocht. Ik heb altijd een bijzonder zwak gehad voor Waterhouse, zoals ik altijd veel sympathie heb gehad voor het l’art-pour-l’art principe, tot aan Kloos toe. Het zalig nietsdoen, vreemd genoeg, is aan mij echter niet besteed. Ik moet altijd lezen, schrijven, op de bank, aan het strand, in de trein, maakt niet uit waar of wanneer. Ik ben altijd bezig. En toch bind ik het een prachtig beeld. Leg dat nu maar eens uit.

“Dolce far niente”, 1879, 49,5 x 36,5 cm