Nadar, pseudoniem voor Gaspard Félix Toumachon (1820-1910), gold als de grootste Franse portretfotograaf uit de begintijd van de fotografie. Hij realiseerde zich echter dat niet alleen de kwaliteit van zijn fotoportretten ertoe deed, maar had ook een goed gevoel voor presentatie. Nadar’s studio aan de Boulevard des Capucines was een van de opvallendste panden uit de Parijs binnenstad en ingericht als een attractie, met diverse decorkamers. Vanwege zijn kenmerknde rode haar schildere hij het gebouw rood en bracht zijn naam in Neonletters aan op de gevel. Het had een magnetische aantrekkingskracht op rijken en beroemdheden, zoals Victor Hugo, Georges Sand, Alexandre Dumas, Charles Baudelaire, Frans Liszt, Giuseppe Verdi en Eugène de la Croix, die zich er allemaal door hem lieten fotograferen.
Een grootheid wiens naam niet zozeer bekend is gebleven door haar werk, maar vooral door de portretten die van haar zijn gemaakt, door fotografen zowel als kunstschilders, is de actrice Sarah Bernhardt (1844-1924). De eerste die haar uitzonderlijke kwaliteiten als model ontdekte was Nadar, die in 1864 een reeks nog steeds uitzonderlijk prachtige portretten van haar maakte. Anders dan zijn collega-portretfotografen uit die tijd, hield Nadar niet van stijve poses en idyllische decors met Italiaanse landschapjes op de achtergrond, maar focuste hij op de gezichtsuitdrukking en de houding, vaak tegen een egale achtergrond. Als een ware kunstschilder wilde hij vooral het karakter van de geportretteerde vangen. In zijn autobiografie schreef hij: “Wat niet te leren is, is doorgronden van de persoonlijkheid van de geportretteerde, de instinctieve tact die je in contact brengt met het model en die je in staat stelt hen in te schatten, hun karakteristieke houdingen, denkbeelden en eigenschappen te exploreren <...>. Alleen zo bereik je échte karakteristieke en sprekende gelijkenis. Dat is de psychologische kant van de fotografie. Ik zou dat geen overdreven term willen noemen”.
Bernhardt was actrice. Ze kon poseren als geen ander, zou blijken. En toch krijg je bij het kijken naar deze meer dan 150 jaar oude fotoportretten het gevoel dat je dichtbij komt, ziet hoe ze werkelijk was. Of dat een verdienste van de actrice was of van de fotograaf laat ik dan maar in het midden. Waarschijnlijk heb je beide nodig.
