Stalin als mens

 

Ook Stalin was gewoon mens, net als wij allemaal. Net als Hitler. Net als Lenin. Soms wordt dat vergeten. Soms worden bepaalde figuren te zeer gedemoniseerd om ze nog als mens te zien. Maar alleen door ze als mens te zien kun je ze begrijpen. Wie miljoenen laat vermoorden hoeft niet noodzakelijk een tig keer slechte inborst te hebben dan de enkeling die in koele bloede zijn buurman vermoord. Monsters bestaan alleen in de ogen van anderen.

Ik zag de film over de laatste dagen van Stalin. Nu heb ik ook het boek, van Joshua Rubenstein. Je weet hoe het afloopt, maar het verveelt nooit. Vooral niet omdat je in deze dagen, deze bladzijdes, een stukje van de mens kunt zien. Misschien is dat wel wat ik altijd gezocht heb in al die boeken die ik over Stalin heb gelezen. Iedereen is mens. En toch gebeurt het.

Soms denk ik erover een boek te schrijven. Een boek over coryfeeën uit de wereldgeschiedenis die postuum bij mij in therapie komen. Stalin, Lenin, Hitler. Het potentiële rijtje is eindeloos. Misschien doe ik dat nog wel eens. Ernaast durven staan. Met begrip en mededogen, zonder veroordeling. Voor het moment doe ik nog voorwerk. Lees ik over de dood van Stalin. Kijk ik naar zijn foto’s. Als mens.