Labels

zondag 6 september 2020

Dali en Amanda, Roger en Angelica






In 1965 leerde de toen eenenzestig jarige Salvador Dali de het vijfentwintig jarige model Amanda Lear kennen in een Parijse nachtclub, waar ze als zangeres-stripper optrad onder de naam Peki d’Oslo. Dali en en zijn vrouw Gala waren in die tijd steeds meer van elkaar verwijderd geraakt en Dali omgaf zich door een hele hofhouding van mooie jonge dames, die vaak naakt rondliepen in zijn atelier. Ook Amanda wist hij aan zich te binden en zijn werd een van zijn favorieten. Lear op haar beurt raakte helemaal in de ban van de grote kunstenaar. Vijftien jaar lang zou ze zijn muse blijven en hem op allerlei openbare gelegenheden ook vergezellen, op reis, naar musea, salons, restaurants, over heel de wereld. In haar autobiografie “My Life with Dali” schreef ze dat ze een spiritueel huwelijk hadden, ze ontkende een intieme relatie.

Diverse keren stond Amanda ook model voor Dali, onder andere voor “Roger bevrijdt Angelica” (1970-1974), een soort remake van een versie van Ingres uit 1819. Het thema gaat terug op een gedicht van Ariosto uit de zestiende eeuw, waarin wordt verhaald van een mooie vrouw die door een barbaarse bevolking aan de kust van Brittannië naakt aan de kliffen werd vastgeketend om een zeemonster te behagen. Als ridder Roger haar zo aantreft tijdens een van haar reizen bevrijdt hij haar en door het monster met zijn lans. Een soort variant van Sint-Joris, of Perseus. The beauty and The beast. Misschien is dat wat Dali intrigeerde in zijn verhouding met Amanda. De overdreven lange  lans, bij Dali een soort van laserstraal, is onmiskenbaar fallisch en moet de mannelijkheid van de ridder aantonen. De agressie waarmee Roger zich weert kan duiden op seksuele frustratie. Sommige vrouwen moet je bevechten.

Dali moet het gevoel hebben gehad dat hij Amanda moest bevechten, hoezeer zij hem ook vanuit bewondering toegenegen was. Zij intrigeerde hem zoveel als hij haar. En dat is altijd gevaarlijk. Op een of andere manier heeft Amanda Lear ook mij altijd geïntrigeerd. Dat is al begonnen met “For yor pleasure”, de tweede elpee van Roxy Music uit 1973, waar ze met Brian Ferry op de hoes stond. Later zag ik haar met Bowie, als host op de Italiaanse tv, als schilderes. Voortdurend stapt ze een nieuwe wereld binnen. Ze belichaamde alles wat ik wilde maar niet was. Niet durfde. Als je niet durft ga je het nooit krijgen. Soms moet je iets durven bevechten. Dat zijn zo dingen die me bezig houden op het moment. En dan denk ik weer aan Roxy Music, aan Amanda en aan Dali. Mijn moeder ga ik het niet meer vragen. Die zou het toch niet meer begrijpen. Heeft het nooit goed begrepen, welbeschouwd.

Ingres’ versie van “Roger en Angelica” uit 1819


Amanda poseert als Angelica, foto Yul  Brynner, 1971


Dali’s “Roger bevrijdt Angelica”, 1970-1974