 |
| Anna Stanley, “The Milkmaid”, ca. 1888 |
Mij laatste aantekening van Paul van Tongeren:
Een eerste eis en voorwaarde voor een gezonde omgang met de tijdelijkheid is waarschijnlijk: aandacht voor het ogenblik. Weliswaar zijn wij een uitgestrektheid in de tijd, zodat we ook in het verleden en in de toekomst zijn. Maar dat zijn we steeds in een nu. We leven nu; en als we ons het verleden herinneren of de toekomst voorstellen, doen we dat nu. Zoals elke betekenisvolle werkelijkheid slechts kan bestaan door de aandacht die ervoor wordt opgebracht – in ieder geval merken we niet op wat ze zonder onze aandacht zou zijn –, zo geldt dat ook voor de tijd. Dat geeft aan de mens een enorme verantwoordelijkheid: zonder zijn aandacht bestaat er niets van betekenis. En die verantwoordelijkheid strekt zich ook uit tot de tijd.
Zonder onze aandacht wordt de tijd verspild, verknoeid, verdaan. En zonder aandacht voor het ogenblik van nu, verspillen en verspelen we de enige tijd waarin we daadwerkelijk kunnen leven.
Soms lijken oefeningen die ik mijn cliënten voorschrijf banaal. Positief dagboekje, activering. Het is vaak het eerste wat helpt. Ik had een cliënt met een existentiële angst voor de dood. Die liet ik een boekje van Yalom lezen. En dat hielp. Bewuster waarnemen van de goede dingen in je leven. Niet zoveel bezig zijn met de dingen die waren of misschien zullen komen. Soms zijn banale inzichten wezenlijker dat doorwrochte. Ik vind het wel fijn dat bevestigd te krijgen. Iemand als Van Tongeren helpt daarbij.
