 |
| Paula Rego: "The family", 1988, 213,4 x 213,4 cm, olieverf op linnen, Tate Britain |
Ik ging naar Tate Britain om de prerafaëlieten te bekijken, waarvan ik een groot liefhebber ben. Het schilderij dat me echter het meest intrigeerde was een werk van de mij op dat moment nog onbekende Engels-Portugese schilderes Paula Rego: "De familie".
Op het eerste gezicht schildert Rego hier in neorealistische stijl een onschuldig familietafereel Een doorsnee gezin in een huiselijke omgeving. Iets langer kijken leert echter snel dat hier een verwarrende, seksueel beladen scene wordt weergegeven. Op de voorgrond wordt de vader van de familie "behandeld" (in Rego's woorden: "manhandled") door een vrouw en een jong meisje, afgaande op de titel zijn vrouw en dochter. Het meisje geeft onbeschaamd uitdrukking aan een incestueuze sensatie door haar onderlichaam tegen het kruis van de man aan te drukken, terwijl de vriendelijk ogende vrouw hem in bedwang houdt en uit lijkt te kleden. Rechts staat een nog jonger meisje, waarschijnlijk het zusje, op een afstandje genoegelijk toe te kijken.
Geopperd is ook wel dat de vrouw niet de echtgenoteis, maar - gezien de kleding - een dienstbode, hetgeen de vraag oproept waar de moeder dan zou kunnen zijn.
Op de achtergrond zien we een Portugese retabel die mogelijk een sleutel geeft tot nadere duiding: we zien St. Jan en St. Joris die de draak verslaan. Mogelijk zit ook een oplossing in de vos en de ooievaar, die onderaan de retabel worden afgebeeld: de vos zal de ooievaar opeten zodra deze de graat uit zijn keel heeft gehaald.
Uiteindelijk laat Rego de kijker zijn eigen verhaal maken bij het schilderij. Al haar werken zijn narratief. Rego werd geboren in Portugal tijdens het dictatoriale Salazar-regime. Ze heeft herhaaldelijk aangegeven dat trauma's en onbegrepen gebeurtenissen uit haar jeugd het startpunt vormen voor haar kunstenaarschap. Welbewust en associatief laat ze allerlei beelden uit het verleden tot zich komen, als in dromen. "Ik leef onder een constante innerlijke druk, maar mijn droombeelden helpen me niet om mijn gevoelens van desoriëntatie beter te begrijpen", legt ze uit: "ze leiden alleen tot een erkenning van mijn eigen niet-begrijpen. Ik geef enkel toe aan de impulsen van mijn onderbewuste".
