Carl Friedman komt na afloop van een lezing in Trier in gesprek met een oudere Duitse vrouw die vertelt dat ze als jong meisje met Hitler heeft gedweept en fanatiek lid was van de Mädelbund’. Ze was voorgelogen, concludeert ze. De rest van haar leven ging ze eronder gebukt, niet in staat nog ooit ergens geloof aan te hechten.
Friedmans reactie heeft eeuwigheidswaarde:
“Mijn moeder”, zei ik, “is inmiddels dood. Ze was ongeveer van uw leeftijd. Ook zij heeft de oorlog als meisje meegemaakt. Ze spuugde op alles waar u in geloofde, ze haatte de liederen die u zong en de vlag waarmee u zwaaide. Ik ben haar dochter en deel die afschuw. Maar het had anders kunnen lopen. Ik had evengoed het kind kunnen zijn van een Duitse moeder, een moeder die net als u met Hitler heeft gedweept en die naast u in dezelfde optocht heeft gemarcheerd. Dat ik dat kind niet ben heb ik alleen maar te danken aan het toeval. En aan het toeval kan ik geen recht van spreken ontlenen.”
