In 1988 kocht en las ik Anatoli Rybakov’s “Kinderen van de Arbat”. Het greep me bij mijn strot en leidde tot meer dan een decennium meer dan regelmatig lezen over de Stalintijd. De terreur, werd het genoemd. Ik dacht dat niemand daar nog aan twijfelde. Ik viel van de ene verbazing in de andere.
Misschien werd ik wel door het onderwerp gegrepen omdat ik tien jaar eerder nog durfde geloven dat er ook goede dingen in het communisme zaten. En over Lenin kan ik altijd nog wel genuanceerd denken. Wat Stalin aangaat valt dat moeilijk. Het kwaad weegt hier te sterk.
Deze week werd een monument onthuld van Joseph Stalin, in de metro van Moskou. Een generatie is blijkbaar voldoende om alles te vergeten. Boeken zijn maar boeken. En na de boeken komen weer andere boeken. We blijven herschrijven. En nog steeds val ik van de ene verbazing in de andere!
