Als we Deventer binnenrijden herken ik de Ceintuurbaan en even later de ramen waar Jaap en Suus gewoond hebben. Spil woont daar recht achter. Misschien is het te verklaren uit het onwezenlijke van de situatie, misschien ook wil ik, na een hele middag waarin hij aan het woord is geweest, iets terugdoen, iets menselijks van mijn kant. Hoe het zij, als we daar langsrijden, scheelt het weinig of ik zeg: ‘Achter die ramen heb ik vijftien jaar geleden geweldig liggen vrijen’. Liggen? Zitten? Staan? - ik aarzel over de juiste formulering en zwijg. - God weet gebeurt het nog eens dat ik mijn mond open, als ik nog iets afweziger ben, of als mijn controle om andere redenen verzwakt is, voor een kort ogenblik, of van ouderdom.
Ik heb geen grote geheimen wat dit soort dingen aangaat, maar ik herken het gevoel. Voor je het weet zeg heb je meer gezegd dan je zou willen. Anders kun je nooit eens Ad rem zijn. En dat wil je toch ook, zo af en toe, zeker onder collega’s.
Ik koop de dagboeken van Voskuil, zopas “Uitzicht op geluk”. Al bladerend lees ik wat. Alles draait om herkenning. Om redenen die ik nog steeds niet goed begrijp lijken we dat te zoeken. Het gevoel van ‘zie je wel, het gaat overal hetzelfde’.
Hoe kleiner de afwijking van de alledaagse werkelijkheid is, hoe meer ik ervan geniet, zegt Voskuil er zelf over, in een iets ander verband. Maar wat is genieten. Het leven is treurig, als je zijn dagboeken leest. Het lijkt een goede zaak dat hij ze bewerkt heeft tot een romancyclus.
