Weerspiegeling

 

Expo 1937 Parijs

De Olympische Spelen zijn in Parijs. Dat geeft mooie plaatjes te zien. Parijs is de mooiste stad. De stad van de revolutie. De stad waar het in de tweede helft van de negentiende eeuw allemaal gebeurde in de schilderkunst. Stad van mode en mooie vrouwen. Van de chansons. De stad waar ik naartoe wilde toen ik twintig was, maar niet ging. De stad waar veel van mijn interesses bij elkaar komen.

In 1937 vond de wereldtentoonstelling plaats in Parijs. Ik schreef daar ooit een stukje over op Wikipedia. Het Duitse en Russische paviljoen stonden pal tegenover elkaar op de Trocadero en de Champs de Mars. Een iconisch beeld. Als een voorbode van de Tweede Wereldoorlog. De plaatjes van toen weerspiegelen zich in de beelden van vandaag. Mooie plaatjes. Er lijkt weinig veranderd.

Markt

 

Laura Knight, “Dressing”, ca. 1940

Ik liep over de markt en dacht aan de overbevolking op aarde. De mensenplaag, waaraan de wereld dreigt te bezwijken, oorzaak van de grootste ellende, voorbode van een ramp, die altijd nodig is om een nieuw evenwicht te vinden.

Ik liep over de markt en keek naar de mensen. Ze kunnen er eigenlijk ook een heleboel opruimen dacht ik. Maar dat zei ik niet. Je moet niet alles zeggen wat je denkt.

Ik liep over de markt en was niet vrolijk. Als ik eerdaags zelf opgeruimd ben zal het waarschijnlijk ook niet veel uitmaken, dacht ik. Maar ook dat zei ik niet, want mijn vrouw liep naast me.

En ik zag dat bijna iedereen samen liep, met iemand anders. En realiseerde me dat iedereen wel ergens door iemand gemist zou worden. Het zijn er nooit veel, maar er is altijd wel iemand. Eentje is genoeg. Of drie.

Ik liep over de markt en dacht dat het goed was zo. We zien wel waar het eindigt.

Niet eerlijk

 

“Jozef verdeeld het graan”, door Rembrandt, 1631

Als ik er beter in zat zou ik wel eens een studie willen schrijven over oneerlijkheid in de Bijbel. Jakob, die Esau zijn eerstgeborenenrecht ontfutselt en Jozef voortrok ten opzichte van zijn andere broers, God die Abels offer wel aanvaarde maar dat van Kaïn niet. Eerlijkheid is geen woord dat aan God kleeft. Misschien aan de hemelpoort, maar dan is het te laat. Mijn sympathie gaat vaak uit naar de benadeelden, ik probeer ze te begrijpen in hun reactie. Dat is mijn vak.

Ook ik heb oneerlijkheid ervaren. Kinderen worden zelden gelijk behandeld door hun ouders. Ik moest vroeger altijd braaf zijn, netjes. Kregen we bezoek of gingen we ergens op bezoek, dan moest ik braaf en netjes zijn. Ik herinner me weer de nors-boze gezichten van mijn ouders achteraf, als ik weer wat gezegd of gedaan had wat niet netjes was, niet braaf was geweest. Mijn zusje zei nooit niks bij bezoek, was altijd braaf, maar ik was altijd degene op wie gemopperd werd. En dat is eigenlijk altijd zo gebleven.

Gelaarsde kat

 

Frederick Watts, “De oude brug bij Heldon”, 1828

Er ligt een vader op sterven. Een nare vader. Hij regelt zijn nalatenschap en laat zijn zonen komen. Drie zonen heeft hij.

De oudste is zijn lievelingszoon. Hij krijgt het huis en een groot bedrag om te verbouwen.

De tweede krijgt een grote lap grond dat zijn eigendom is.

Dan komt de jongste zoon. “Ach”, zegt de vader, “jou ben ik vergeten”.

Een moderne vertelling van de gelaarsde kat. Voor waar veteld, vandaag door mij gehoord. Onrecht is van alle tijden. De jongste zoon kan niet tegen onrecht, is vaak boos. Hij wenst de vader een nare dood. Niet alle sprookjes lopen goed af.

Lovski

 

Vandaag zag ik Fay Lovski op televisie. Er borrelen weer beelden op van lang geleden, uit mijn adolescententijd, toen ik bij voortdurend verliefd was. Ik geloof ook een beetje op Fay. Ik zag al een beetje dat ze mooi oud zou worden. Bijna 69 nu. Toen al een stuk ouder dan ik was. Maar op afstand maakt dat niet uit. Een beetje is het nog steeds zo. Nog steeds een meisje. Zoals ik nog steeds die jongen ben, meer dan veertig jaar later. Hoe snel is die afstand weer overwonnen. Voelt het weer hetzelfde. 

Wat is afstand? Afstand maakt het niet uit, zo leerde ons Proust.

Boze ogen

 

Clément Serveau, “Twee vrouwen”, 1933

Altijd was ze boos

Altijd schreeuwen

Boos

Boze ogen

Boos op alles

Op de wereld

Op haar vriend

En de buren

Boos, boos, boos,

En als het was opgelost

Was er weer wat anders

En toen ze werd meegenomen

Was ze boos

En ik denk

Dat ze nog altijd boos is

Maar niemand hoort het meer

Waarmee eigenlijk

Dus niks is veranderd.

Altijd twee

Laura Knight, “The bedroom”, 1931

Soms weet je niet meer,

Ben ik één?

Ben ik twee?

Maar nu weet ik het weer,

Ben ik één,

Ben ik twee

In mijn zorgen om jou,

Ben ik twee,

Zijn wij twee,

Zeg ik man, zeg ik vrouw,

Zijn wij twee

Altijd twee,

Voel ik het plots

Van verliefdheid 

                                           tot de rouw.

Vrouw in rode rok

 

 

Omdat het Signe Munch Siebke is, die nog met de jonge Hamsun op de foto stond. “Model in rode rok” uit 1923. Door iedereen vergeten, maar vandaag niet door mij. Honderd jaar is niks. Bijna een mensenleven. Een mensenleven is zo voorbij. Maar ik ben er nog. Signe Munch Siebke staat vandaag op dit blog.

Nieuwsgierigheid

 

De deur blijft lang dicht

Je moet altijd nieuwsgierig blijven naar het verhaal van de ander. Dat is de basis van een therapeutische relatie. Nieuwsgierigheid is de basis van elke relatie, welbeschouwd. Nieuwsgierigheid is de basis van het leven.

Een lieve vrouw

 

Yves Montand en Isabelle Adjani, “Tout feu tout flamme”, 1982

Ooit, in mijn jonge jaren fietste ik in de nachtelijke uurtjes met een vriend naar huis. “Ik wil vooral een hele lieve vrouw” zei hij uit het niks. Uiteindelijk is het niet gelukt. Inmiddels is hij ook gewoon gescheiden. Ik zie hem niet meer zo vaak.

Het prototype van een lieve vrouw leek me in die tijd Isabelle Adjani. Franse meisjes leken me het liefste. Ook ik wilde een lieve vrouw, maar dat heb ik toen niet gezegd. Vooraf weet je nooit wat goed voor je is. Intussen ben ik zowat even oud als Montand op de foto en is dat de wijsheid die is gebleven.

Maar Isabelle is nog steeds de liefste. In mijn gedachten tenminste. Samen op de fiets.

Dat ene gevoel

 

Harald Slott-Möller, “Verlangen”, 1913

Er zit een gevoel

Heel diep van binnen

Een gevoel

In goede tijden

Slechte tijden

Altijd dat ene gevoel

Hoe verder we trekken

En ook al blijven we thuis

Altijd weer dat ene gevoel

En maar wachten en wachten

Maar nooit gaat het weg

Soms heel even

Maar heel even

Want uiteindelijk voel

Heel diep van binnen

Toch weer dat ene gevoel.

Beeldvorming

                        

Ik heb ooit met veel interesse een biografie van Gitta Sereny gelezen over Albert Speer. Die interesse was gewekt door Harry Mulisch, “De toekomst van gisteren”. Het is lang geleden, ik weet niet meer precies wat geschreven werd, maar ik hield er een positief gevoel bij de mens Speer aan over. Dat beeld is altijd blijven hangen: ook goede en intelligente mensen kunnen zomaar in de verkeerde stroom terecht komen. De omstandigheden zijn bijna altijd sterker. Die gedachte hanteer ik ook vaak in de therapieën die ik verzorg.

Vandaag ontving ik een nieuwe biografie over Albert Speer, van Magnus Brechtken, uit 2017 wel te verstaan. Brechtken zou een nieuw licht op de persoon Speer werpen, aantonen hoe hij na de oorlog jarenlang gewerkt heeft aan een beeld van zichzelf dat niet conform de waarheid was. Dat hij vooraanstaande intellectuelen daarin meekreeg en om de tuin leidde. Waaronder Mulisch, en Sereny, en ook Joachim Fest die ik niet gelezen heb. En via de band werd ook ik in de beeldvorming meegezogen.

Wat mij vooral in de nieuwe biografie van Brechtken interesseert is dat proces van beeldvorming. Iedereen maakt zijn eigen geschiedenis. Iedereen herschrijft zijn eigen geschiedenis. Vaak zijn er ook meerdere geschiedenissen van iemands leven. Ik ben benieuwd of ik dat na het lezen van de biografie van Brechtken kan blijven zien, wat er van het beeld van de “goede” Speer blijft hangen. Bij Lenin heb ik daar nog steeds moeite mee. Mijn fascinatie voor Stalin is met dit fenomeen begonnen. Iedereen heeft uiteindelijk gelijk, Brechtken ongetwijfeld ook. 

Misschien is de kunst niet zozeer om van het ene beeld naar het andere te kunnen switchen, maar om de verschillende waarheden te zien. God heeft het er maar moeilijk mee.

Afhankelijk inzicht

 

Meisje op terras in Spanje,

Even kruist het leven,

Even rood als stil oranje,

Even in vergeven,

Even alles zonder franje,

Een rechterhand 

                                                     in bange beven,

 Weet ik van je,

            Weet je van mij,

                                          Waarom ik altijd ben gebleven,

Maria Blanchard

 

“Wassen”, 1921

Ik ben in Malaga en bezocht een overzichtstentoonstelling van Maria Blanchard (881-1932). Niet bepaald vrolijke werken, zei mijn vrouw. Dat zag ik ook. Er gaat iets dreigends uit van haar werk, ik herken iets van Paula Rego. Of de Van Gogh van “De aardappeleters”. Maria had van kindsbeen af een kromming in de wervelkolom en werd veel gepest. Ze noemden haar “de manke”. Pesten is een ernstige vorm van mishandeling. Leerkrachten springen er nog steeds niet adequaat mee om, zouden daar serieus om berispt moeten worden. Op mijn werk zie ik levenslange gevolgen voor de persoonlijkheid en het levensgeluk. Je hoopt wat te schuiven. Zelden is het geheel te redden.

Maar Maria zette het om in iets positiefs. In schoonheid, ook al stemt die wellicht niet vrolijk. Ik zie de wreedheid die ze terugkaatst. Als een vorm van catharsis. Soms moet het eruit. Maar haar pesters zullen het niet herkennen. Die zullen gezegd hebben: hé, die Maria die heb ik ook nog gekend, heb ik bij in de klas gezeten. God is vaak ernstig onrechtvaardig.

“Speelgoed, paard, trom en trompet”, 1920

“De waarzegster”, 1924-1925

In therapie, associatie

 

In therapie

Ik begin na te denken over de vraag: wat na mijn pensioen?

Maarten van Rossum zijn ooit na zijn pensionering: iedereen met pensioen zou een soort van project moeten hebben, iets waar je je bed voor uit moet. Maarten is een beetje in verval geraakt, maar ik vind dat toen een hele wijze opmerking. En ik denk nog steeds.

Ik kan weer muziek gaan maken, meer reizen, elektrisch fietsen, veel lezen natuurlijk, maar dat zijn ook allemaal dingen die je niet kan doen. 

Ik kan gaan fotograferen; deze week maakte ik bovenstaande foto bij het verhuizen van mijn zoon en haalde er voldoening uit. Maar ik schrijf ook al mijn blogjes. Dat wil ik ook blijven doen, straks wellicht elke dag. Dat komt al meer in buurt van Maartens advies.

Ik denk dat ik toch uitkom op het schrijven van een boek, wat ik al eens geprobeerd heb toen ik vooraan in de twintig was. Een roman. Maar dan moet ik wel een onderwerp hebben. Inspiratie. Ik hoop dat die in de komende tweeënhalf jaar gaat komen. Anders kom ik toch weer uit bij de foto en kan ik natuurlijk ook gewoon blijven werken, als zzp, maar dat is er eigenlijk weer niks om over te hoeven nadenken.

En we willen toch allemaal blijven dromen, niet? Bij leven en welzijn, tot aan het gaatje.

Zeven weg

 

In therapie 

Zonder dralen,

Zeven stoelen,

Zeven zeven weg,

Zie ze op hun stoeltje malen,

Zijn ze van de leg,

Ik zie ze op hun stoel verdwalen,

Zoeken weer hun weg,

Zien ze alles zachtjes nederdalen,

Zoals ik het ze zeg,

Zo zal ik hun verhaal vertalen,

Precies zoals ik zeg,

Zal alles zachtjes nederdalen,

Al zeven zijn er weg,

Maar zonder mij,

Zoals ik zeg.