 |
| Aleksej Vangenhejm, 1929 |
Zijn domein waren de wolken. D ijzige lange veren van de cirri, de kiemende torens van de cumunolimbi, de rafelige lompen van de stratus, de stratocumuli die de hemel rimpelen zoals de golfjes van de vloed het zand op de stranden, de altostrati die de zon versluieren, alle grote met licht gezoomde afdrijvende vormen, de wattige reuzen waaruit regen, sneeuw en bliksem neerstorten. Desondanks was hij geen luchtfietser - dat denk ik toch niet.
Vandaag heb ik een boek uit.
Aleksej Feodosjevitsj Vangenhejm (1881-1937) was een Russisch meteoroloog. De weerman heet het in de mooieNederlandse vertaling van een documentaire roman van Olivier Rolin uit 2015. Pionier in het voorspellen van het weer.
Begin 1934 werd hij gearresteerd. Stalin-Rusland, vol paranoïde angsten voor complotten, was een gevaarlijke tijd voor weervoorspellers. Heroïsche tochten over de Polen liepen fout. Iemand moest de schuld krijgen. Voorspellen is nooit zonder risico.
Vangenhejm werd gearresteerd toen hij op weg was naar zijn vrouw, die bij het Bolsjoitheater op hem stond te wachten. Ze zouden samen een voorstelling van Rimsky-Korsakov bezoeken. Hij kwam niet opdagen en ze zouden elkaar nooit meer zien. Ook zien dochtertje van drie zou hij niet meer weerzien. Zijn sterretje.
De roman van Rolin sluit af met tekeningen die Vangenhejm vanuit Archangelsk verstuurde aan zijn sterretje. Er is geen foto opgenomen. Ik voorzie hier in die leemte, voor mezelf. Vangenhejm werd na ruim drie jaren gevangenschap per schip vanaf Archangelsk richting vasteland afgevoerd, samen met 1115 andere gedetineerden. Zijn zaak was zonder nader onderzoek of nieuwe feiten herzien en het vonnis omgezet in de doodstraf. Net als bij zijn 1115 medegevangenen. De massa-executie vond plaats op 27 oktober en van 1 tot 4 november 1937, hetgeen overigens pas bekend werd na onderzoek door Memorial in 1997.
Hoe ver lijkt het geleden, 1997. Even was er het gevoel van inkeer. Maar wie de macht heeft komt zelden tot inkeer. Hoezeer Vangenhejm ook aan zijn vrouw bleef schrijven dat hij zijn geloof in de machthebbers en de waarheid niet had verloren. Van steensplinters maakte hij een mozaïek van de grote roerganger voor zijn sterretje. La vita è bella. Tot aan zijn bittere end. Dieper leed bestaat niet.
