“Il canto della Stornello” (“Een Stornello lied”) is een schilderij van de Italiaanse kunstschilder Silvestro Lega uit 1867, 158x98 cm, olieverf op linnen. Het bevindt zich in de Galerie voor Moderne Kunst van het Palazzo Pitti.
Lega beeldt met veel genegenheid drie jonge vrouwen af die op een zomermiddag met elkaar musiceren. De jongedame achter de piano is, naar wordt aangenomen, Virginia Batelli, de verloofde van Lega die in 1870 overleed aan TBC. De beide zingende meisjes zijn haar vriendinnen Maria (voor) en Isolina Cecchini. Virginia was de dochter van de Florentijnse uitgever en mecenas Spirito Batelli, bij wie Lega als geliefde van zijn dochter regelmatig verbleef. Plaats van handeling is de muziekkamer van Batelli’s landhuis te Piagentina, een plattelandsgebied net buiten de Florentijnse stadsmuren. Een groot raam biedt uitzicht op een wijds Toscaans landschap met akkers en de glooiende heuvels in de verte, als een schilderij in het schilderij. Het totaalperspectief is niettemin strikt monofocaal en convergeert op één punt, namelijk de riemgesp van de centrale figuur, hetgeen evenwicht en harmonie betoont aan de voorstelling.
Het schilderij doet denken aan de werken van Toscaanse meesters van de vroege Renaissance. In de verhalende eenvoud van het tafereel zit iets plechtigs en monumentaals, als een modern altaarstuk. Deze indruk wordt versterkt door het grote formaat, maar vooral ook door de formele perfectie en de aandacht voor detail, geaccentueerd door de ongelijkmatige verdeling van het binnenvallende licht, dat als het ware blijft hangen op verschillende details: de kostuums, de ambachtelijke meubels, het weelderige gordijn met bloemenmotief en het geometrisch getekende tapijt, alles komt optimaal tot zijn recht, in volle helderheid. Zelfs de noten op de partituur zijn te ontcijferen: eerder werd er een ‘ciaccona’ in herkend, een Toscaanse volksmelodie. Recentelijk echter is vastgesteld dat het een lied betreft van Luigi Gordigiani, een componist die bekend stond als 'de Italiaanse Schubert', vooral beroemd om zijn zogenaamde ‘Stornelli’ (liederen). Het schilderij ontleent er tegenwoordig haar naam aan.
Dat “Il canto dello Stornello” werd geschilderd nabij Florence was geen toeval. In de tweede helft van de negentiende eeuw gold Florence als een toevluchtsoord voor de ‘Macchiaioli’, een groep aan het impressionisme verwante realistische kunstschilders die het Toscaanse landschap en de beschaafde intieme huiselijke wereld van de hogere middenklasse tot voornaamste thema’s namen. Ze waren teleurgesteld in de eenwording van Italië onder de Savoyse monarchie en zetten zich af tegen de opkomende industrialisatie. Lega was één van hen. De details op de ambachtelijke details in kleding en ornamenten kunnen worden gezien als een verwijzing naar het handwerk van renaissancewerkplaatsen, een traditie die door de Lega hardnekkig werd verdedigd.
Het schilderij straalt de kalme melancholie uit van een perfecte wereld, doordrenkt van de teleurstelling die Lega en zijn companen voelden in de de veranderingen om hen heen. Het schilderij straalt een bijna metafysische sereniteit uit die elke hoek van het tafereel doordringt, en die ook in deze dagen van verandering en nog steeds voelbaar is. In elk geval in mijn eigen teleurstellingen.
Poëtische lyriek.
Schoonheid biedt troost. Elke keer weer.
