Zo lang er schoonheid is

 

Soms weet ik even niks beters dan de schoonheid op te zoeken.

Soms is de schoonheid het beste wat er is, het enige wat telt, wat het einde zo zonde maakt.

Dat vooral!

Zo lang er schoonheid is is er leven. Eindig leven. Wie de schoonheid niet meer ziet, ziet het einde. 

Alleen maar…

Maar zover is gelukkig nog niet.

En zo kom ik toch weer bij Marilyn. Omdat ik weet dat ze de juiste boeken las.

Ook dat is schoonheid. Omdat je altijd nog kunt lezen. Omdat ook de juiste boeken eindig zijn.

Dat ook!

Als het niet meer lukt te lezen…

Zwaar geronk

 

Maxim Parrish, 1909

Iemand komt uit Irak. Na lang aftasten vertelt hij, voorzichtig in flarden, iets van zijn verhaal. Hij heeft dingen meegemaakt die we ons hier in Nederland met geen mogelijkheid kunnen voorstellen. Je verbergen einder gesneuvelde kameraden, deel moeten nemen aan een executiepeloton die deserteurs moeten neerschieten, soms ook weer kameraden.

Droom.

Geronk. Zwaar geronk. Een zwaar en enorm oorlogsvliegtuig nadert, komt steeds dichterbij. Erachter is een groot licht, een licht van bevrijding, een goed licht. De dromer heeft een telefoon en wil een selfie maken, van het vliegtuig, van het licht. Hij kijkt in de telefoon en ziet een duif op zijn hoofd landen. En bovenop die duif nog een duif. En nog een. En nog een.

Dat was de droom. Zwaar geronk. En nog steeds is het geniet voorbij.

Tussen twee gedachten

 

Tussen twee gedachten

Blinkt een straaltje zon

Kun je nog ontkrachten

Wat je overwon

Achteraf verwachten

Dat het anders kon

Kleine kaboutertjes

                            Zag ik dat ze lachten

Hoe ik een beter

                leven verzon.

Woensdagavond

 

Het voelt als een verdrietige woensdagavond. Nooit had ik gedacht dat het politieke theater me zo kon teleurstellen. Of zijn het de kiezers?

De kiezer heeft gesproken, hoor ik Geert Wilders zeggen. Welke kiezer denk ik erachter aan. Ik niet! Vroeger in het café, bazelend over verkiezingen, heb ik wel eens gezegd: zo lang de stem van elke halve gare net zoveel waard is als de mijne vergaat me een beetje de zin. Noem het pedant, misschien had ik toen een paar glazen bier op, maar nu, in een nuchter gemoed, voelt het een beetje hetzelfde. Om dezelfde reden waarom in altijd tegen referenda ben geweest. Ik denk aan het klimaat, aan Europa. Aan mijn trotsgevoel op Nederland, hoe broos dat ook was.

Het voelt alsof we in de laatste minuut de finale hebben verloren. Het voelt als een verdrietige woensdagavond!

Woningnood

 

Ossi Oswalda voor het Rembrandttheater, Amsterdam, 1920,
ter gelegenheid van de premiere van Die Wohnungsnot van Ernst Lubitsch

Meer dan honderd jaar geleden speelde Ossi Oswalda in een een film met de titel “Woningnood”. Blijkbaar toen al een thema. Vandaag de dag nog steeds een thema, een van de thema’s die de verkiezingen beheersen, een thema dat ook mij aangaat, vanwege mijn kinderen. Ieder zijn zorgen.

Uiteindelijk kiezen we allemaal voor onze eigen belangen. Misschien we daarom dat we het nooit samen op weten te lossen. Belangen zullen altijd verschillen. Verbinding komt er enkel bij een gezamenlijk belang. Wat er alleen komt bij voelbare dreiging. En die dreiging is blijkbaar nog steeds niet voldoende concreet, voor de meesten.

Vandaag

 

Jan Adam Zandleven, “Rode geraniums in een blauwe vaas”, 1914

Soms schrijf ik en dan dan weet ik wat ik wil,

Soms schrijf ik en ik weet niet wat ik wil,

Ik strooi wat met mijn woorden en het blad kleurt met gevoel,

In rood, geel, zwart en in groen kleurt het blad,

Gedachten vliegen naar buiten waar het guur is,

En gedachten keren snel weer naar binnen,

Het is herfst

En guur,

Ik schrijf,

Een nieuw gedicht,

Heb ik geschreven wat ik voelde?

Heb ik geschreven wat ik wil?

Op een andere  dag had ik iets anders geschreven,

Iets anders wat ik wil,

Maar dat kan ik nu niet weten,

Misschien nooit,

Het is goed zo wat ik wil,

Vandaag.

Het geluk van de schilder

 

Ruud Geels is dood. Vijfenzeventig.

De voetbalhelden uit mijn jeugd beginnen ons langzaam te ontvallen. Van het gouden Ajax team zijn er weinig nog maar over. Alleen Sjaak Swart gaat maar door.

Nu is ook Ruud Geels dood.

Geels was veel te aardig voor een competitieve wereld als de voetballerij. Tijdens het WK van 74 had ik een set met foto’s, waaronder de zijne. Hij werd gepest door Krol en Suurbier. Na zijn carrière was hij helemaal klaar met de voetballerijen en die “vreselijke figuren”, zoals hij ze zelf noemde. Hij werd weer huisschilder, het vak dat hij op jonge leeftijd vaarwel zei om prof te worden, en hervond weer wat van het verloren geluk. “Zal ik je eens wat vertellen” zei hij ooit tegen Frits Barend, “Als ik gewoon op die ladder was blijven staan was ik misschien wel veel gelukkiger geweest dan nu”.

Je moet het geluk dicht bij huis zoeken. Al die jongetjes met hun dromen. En meisjes natuurlijk. Gelukkig komen de meesten gewoon in de stroom des levens. Worden ze gezien door de mensen die belangrijk voor ze zijn. Dat hoeven er niet zo veel te wezen.

Brigitte

 

Brigitte in “La vérité”, 1960

Ik volg een serie over Brigitte Bardot, op Netflix. Om het tijdsbeeld, zei ik tegen mijn vrouw, en tegen mijn talrijke vrouwelijke collega’s.

Chazia Mourali prees de serie op televisie omdat de rollen omgedraaid zouden zijn: het was Bardot die Roger Vadim begeerde, en niet andersom. Dat was een soort van vrouwgericht, geloof ik. Maar ik kan zo niet kijken. Ik kom ook uit een andere tijd. Ik geloof ook niet dat ik nog moet proberen dat nog te veranderen.

Hardop lachen

Zo rond mijn twintigste werden op televisie de films van de Marx Brothers vertoond, op een laat tijdstip. Ik herinner me dat ik in mijn eentje zat te kijken en bij voortduring hardop moest lachen, geheel spontaan. Later is me dat zo vaak niet meer overkomen, hardop lachen in mijn eentje. Ik lach überhaupt niet zo vaak echt hardop, hoe leuk ik iets ook kan vinden. Hardop lachen is een relict uit de apentijd, heb ik wel een gelezen, een oergeluid die vanuit ons strottenhoofd, nog van voor we konden spreken. Ik kan nu zeggen dat ik iets leuk vind. Hardop lachen is niet meer nodig. Al menen sommige mensen van wel. En laten het veel te nadrukkelijk horen. Bij zulke mensen wil ik niet horen. Dat zal het wel zijn.

Ze zijn nog steeds leuk trouwens, de Marx Brothers. Voor wie het nog weet. Lang leve YouTube.

Aardiger

Ernest Laurent, “Mooie schouders”, zj.

Ik ben niet zo lief

Niet zo aardig

Niet altijd

Maar ook weer niet nooit

Misschien nooit

Wie ik ben

Of altijd

Misschien

Meestal

Wie ik zie

Wie ik ken

Althans

Dat probeer ik

Omdat ik graag aardiger lijk

Dan ik ben.

Ik wacht geduldig af

 

Ulisse Caputo (1872-1948)

Ik wacht de tijd geduldig af,

Ik wacht geduldig af,

Ik ben niet stil,

Ik ben niet droevig,

Ik wacht geduldig af,

Ik voel die ons verlieten 

                               Vibreren in mijn hart,

Ik voel het in mijn vezels,

                        Mijn volle hoofd,

                                     Vanonder mijn vale huid,

Maar ik wacht de tijd geduldig af,

Ik slaap aleer ik weet,

Ik slaap opdat ik alles weer vergeet,

Ik wacht geduldig af.

I am half sick of shadows

 

John William Waterhouse, “ 'I am half sick of shadows,' said The Lady of Shalott,
100,3 x 73,7 cm, 1915, Art Gallery of Ontario, Toronto

John William Waterhouse werd zijn leven lang gefascineerd door Alfred Tennysons lange gedicht ‘De vrouwe van Shalott’ en maakte meerdere schilderijen naar het thema. “Ik ben de schimmen zo moe” is er eentje vroeg uit de verhaallijn en toont het opkomen van frustraties. De vrouwe van Shalott zit opgesloten in een toren en kan het leven slechts aanschouwen door een spiegel. Als ze zit te weven aan een kleed ziet ze in de spiegel, met de biografen van de toren weerspiegeld als een hart, eerst een begrafenisstoet en daarna ‘twee geliefden, pas getrouwd’. 

But in her web she still delights
To weave the mirror’s magic sights,
For often thro’ the silent nights
A funeral, with plumes and lights
And music, came from Camelot:
Or when the moon was overhead
Came two young lovers lately wed;
'I am half sick of shadows,' said
The Lady of Shalott

De symboliek is overduidelijk: het leven is kort en de liefde is waar het om draait. Tegelijkertijd smacht ze naar fysieke passie, onmiskenbaar in de sensuele pose van de vrouwe en de omgordend door de heupbeenderen, symbool van toewijding. ‘I am half sick of shadows’. Mooier kun je het niet uitdrukken. Alleen al om de titel.

Waterhouse beeldt de Vrouwe van Shalott af net voordat ze Lancelot ziet langsrijden in de spiegel, op weg naar Camelot. 

As he rode down to Camelot

From the bank and from the river 

Het clashes into the christal mirror

‘Tira lira,’ by the river

Sang Sir Lancelot

De vrouwe van Shalott is wanhopig verliefd op de de koene ridder, zozeer dat het - onvermijdelijk - tot haar ondergang zal leiden. De rivier die uiteindelijk haar dode lichaam zal wegvoeren kabbelt gestaag voort, als het leven dat niet stilstaat. Lancelot zingt zijn lied. ‘Tira lira’.

Hoe mooi is de lyriek en hoe droevig. En hoe actueel het psychisch lijden. Hoe troostend in zichzelf de romantiek. Een oergevoel. De weerklank van mijn jeugdig lezen. Zoveel te laat als ik geboren ben.

Dat alles!

Oogbeweging

 

Alberti Morrocco, “Vrouw in het raam”, 1953

Wat een leven wordt gedragen,

In een enkel uur verlicht,

Dwars door uren, weken, dagen,

Door een spreuk verward verdicht,

Rijgen beelden, associaties,

Zich aaneen tot een gedicht.

Alles welbeschouwd

 

Regen,

Wind,

En buiten is het koud,

Binnen 

Is het beter,

Maar soms ook wat benauwd,

Nergens

Voelt het anders,

En ampertjes vertrouwd,

Zo zit ik

In de kamer,

Heel langzaam wordt ik oud,

Maar ik weet niet

Of dat erg is,

Zo alles welbeschouwd.

Phryne en Marie-Christine

 

Léon Gérôme, Phryné devant l'aréopage, 1861, Kunsthalle art museum, Hamburg

Phryne was een courtisane in het oude Griekenland in de vierde eeuw voor Christus. Ze werd aangeklaagd wegens goddeloosheid en in haar proces verdedigd door de redenaar Hyperides, naar verluid een van haar minnaars. Tijdens het proces zou Hyperides haar borsten aan de rechters hebben laten zien en ze spraken haar daarop vrij omdat het zonde zou zijn zo een schoonheid te vernietigen. Aldus luidt het verhaal, althans het verhaal waar Léon Gérôme bij aansloot toen hij er in 1861 een schilderij van maakte en meteen maar alles toonde, handig inspelend op de acceptatie toentertijd van het naakt in mythologische voorstellingen.

En als het toen mocht mag het nu ook!

Gérôme schilderde zijn naakt niet naar model, maar op basis van een van de eerste naaktfoto’s ooit, gemaakt door de bekende fotograaf Nadar tussen 1855 en 1860. Het model was Marie-Christine Roux, op haar beurt ook weer een courtisane en minnares van meerdere Parijse kunstenaars en notabelen. Diverse schrijvers lieten zich door haar inspireren, waaronder Henri Murger (Musette in “La vie bohème”, 1851) en Campfleury (Mariette in “Les Aventures de Mademoiselle Mariette”, 1853). Ingres gebruikte haar als model bij de voltooiing van zijn bekende schilderij “La Source”. In 1863 verdronk ze tijdens een schipbreuk, onderweg naar Algiers, samen met haar moeder.

Het noodlot valt niet te ontlopen, uiteindelijk. Hoe mooi je ook bent…

Mari-Cécile Roux door Nadar

Levensproblemen

 

Aardige foto.

Ik moet wat met mijn boeken, met de hoeveelheid. Stilaan zit ik op een punt dat voor elk nieuw bandje een ander moet verdwijnen. Maar meer en meer constateer ik dat alles wat eruit kan al verdwenen is. Zelfs mijn oude studieboeken zijn weg. Psychologieboeken staan op het werk. Stoppen met kopen is geen optie, hoeveel ook ongelezen nog is. Ik zal creatief moeten zijn. Maar ik zal ook mijn vrouw mee moeten krijgen.

De problemen in een leven kunnen groot zijn.