Twee keer Gérôme

 

Jean-Léon Gérôme (1824-1904) in zijn studio. Twee foto’s. Ik was er zomaar ingetrapt. Hoe makkelijk je tegenwoordig voor de gek gehouden kunt worden. Maar soms is dat helemaal niet zo erg eigenlijk. Wat maakt het uit? Yasumasa Morimura doet ook zoiets. En ik kijk liever naar de bovenste foto dan naar de onderste.

Het alweer het tweehonderdste geboortejaar van Gérôme. Terwijl het einde van de negentiende eeuw niet eens zo ver weg voelt. Ik ben een beetje van een andere tijd, denk ik. Maar ook dat is niet erg. Voor Gérôme zelf trouwens ook niet. Hij heeft de modernistische twintigste eeuw toch maar mooi overleefd. En ik hou van zijn werk, om meerdere redenen.

Enfin. Ik schrijf ook maar wat…

Voorgevoel

 

Canal Dock, Liverpool, ergens begin vorige eeuw

Soms

heb ik moeite

met het tempo

van mijn angst,

Voor momenten 

als deze

ben ik eigenlijk 

het bangst.

Darwinistische angsten

 

Rembrandt of een volger, “Lezende man in hoge kamer”, ca. 1630

Ik lees Bloedlanden van Timothy Snyder. De verwoestende omvang van de slachtingen die zich tussen 1941 en 1943 in midden Europa afspeelden is nog steeds niet te bevatten. Hoe kon zoiets gebeuren? Snyder zoekt verklaringen in laat negentiende eeuwse darwinistische theorieën die een gewelddadige strijd tussen tussen rassen of nationaliteiten in naam van de vooruitgang legitimeerden. Hitler en Stalin hadden theorieën. Maar het zijn niet de theorieën, het zijn de angsten. Theorieën kun je veranderen, vervangen, angsten niet. Collectieve angsten, individuele angsten. Zorgen dat je de sterkste bent, de sterkste blijft. Ook dat is Darwinisme.

Angsten bekruipen ook de grote leiders. Netanyahu, met zijn persoonlijke angsten voor wat er komt na zijn val. En de grote leiders beïnvloeden weer de angsten van de massa’s. Tolstoj geloofde niet in de bepalende kracht van grote mannen, de angsten van de massa’s zijn er gewoon al, natuurlijk, maar grote mannen kunnen ze wel sturen, beïnvloeden, gebruik maken van de collectieve angsten die er al zijn, gevoed door hun eigen individuele angsten en complexen. En die van iedereen. Zo bezien zit het toch net wat ingewikkelder in elkaar dan Tolstoj doet vermoeden. Angst verpulvert de ratio. En omdat er altijd angsten zullen zijn, collectief en individueel, zal het zich nooit oplossen. 

Misschien moet ik daar maar eens een studie aan wijden.

Geheime brieven

 

James Carroll Beckwith, “Grandmothers loveletters”, 1887

“Grootmoeders liefdesbrieven” is misschien wel het mooiste schilderij van de Amerikaanse kunstschilder James Caroll Beckwith (1852-1917). Oma is net overleden. Haar kleindochter stuit op de brieven. Het laat zien hoe weinig wij de meeste mensen kennen, ook al waren ze ons altijd erg dichtbij. Onze blik op de ander kan soms in één klap veranderen. Meestal niet ten goede. Maar ik weet niet wat er in staat. Moet je het willen weten? Moet ze de brieven lezen? Dat is de vraag die ik me stel als ik naar het schilderij kijk. Heeft Beckwith het geweten? Of had hij zelf nog brieven liggen, en wist hij niet wat hij ermee doen moest? Soms kunnen geheimen maar beter verborgen blijven. 

Gescheiden werelden

 

Camillie Pissarro, "Hyde Park", 1890

Er zijn twee gescheiden werelden in de zorg, die van de hulpverleners en die van de beleidsmakers. Achter bureaus worden allerlei concepten bedacht, plannen, projecten, om alles beter te maken. En nooit wordt het beter. Ik was eens bij de presentatie van ideeën voor een nieuwe wet op de jeugdzorg. Lang geleden alweer. Twee beleidsmedewerkers van het ministerie presenteerden een plaatje dat uitzag als een breipatroon, dat was de huidige jeugdzorg, en toen kwam een evenwichtig plaatje over het nieuwe systeem. En niks werd beter. Minister Kuiper zei dat er beter samengewerkt moet worden in de zorg en tekende ook weer twee plaatjes, voor en na. En overal worden nu werkgroepen geformeerd, winning teams, managers met targets. En weer zal er niks beter worden.

Langer geleden schreef ik ooit columns in het personeelsblaadje. Toen kon ik boos worden, af en toe. Tegenwoordig voel ik vooral cynisme. Columns schrijf ik al lang niet meer. Ik ga er niet op vooruit.

Wielergeneraties

 

De Nederlandse wielerploeg arriveert op het circuit van Monthléry, nabij Parijs, om het parcours van het WK 1933 te verkennen.
Achter in de auto zit Marinus Valentijn die uiteindelijk derde zou worden, na Georges Speicher en Antonin Magne. In het midden Gerrit van der Ruit die negende werd. Rechtsachter (goed kijken) de derde Nederlandse deelnemer Thijs van Oers. Voorin de Nederlandse begeleiders, met sigaret verzorger/oud coureur Guus Schilling en ernaast ploegleider/journalist Joris van den Bergh.

Ik zit wat te neuzen op een webpagina over historische momenten uit de historie van het Nederlandse wielrennen. Ik volg van dag tot dag het verloop van de Ronde van de Toekomst in 1962, waar Jan Janssen voor het eerst van zich liet spreken met drie overwinningen en een derde plek in de eindklassering. Vijf jaar later zat ik samen met mijn vader voor de televisie toen Janssen, vermoeid na de achtervolging op de kopgroep, de overwinning op het wereldkampioenschap aan een jonge Eddy Merckx moest laten.

Ik stuit op enkele wel heel bijzondere foto’s van het wereldkampioenschap 1933, toen mijn vader ongeveer net zo oud was als ik tijdens de Ronde van de Toekomst in 1962. Mijn vader is er niet meer. Niemand zal zich het wereldkampioenschap 1933 nog actief kunnen herinneren. Hoewel…, een 98-jarige, die zou zeven zijn geweest, net als ik in 1967. Het wereldkampioenschap van 2058 is nog ver weg. Kinderen die nu geboren worden gaan mogelijk de 22e eeuw in. Soms schrik je van de getallen.

Een geweldige foto, trouwens. Wat een autorit moet dat geweest zijn…

Zoals het loopt

 

Teodor Axentowicz, “Zorgen”, 1938

Het loopt

Zoals het loopt,

Bij het afscheid

Staat het stil,

Liep het niet

Zoals zou moeten,

Nooit het einde

Dat je wil.

Goedgekeurd

 

Als een bekende Nederlander een boek schrijft sta ik meestal niet te springen om het aan te schaffen. Thom Hoffman heeft sinds zijn vertolking van Frits Eggers echter een klein streepje voor. Ik kocht zijn boek over Indië. Ook een beetje omdat Van Reybroucks Revolusie een paar jaar geleden mijn interesse voor het onderwerp had gewekt. Maar ook omdat Hoffman op de foto stond voor zijn boekenkast. Mensen met een boekenkast hebben een streepje voor. Ik speur altijd naar boeken die ik ken, maar ook als ik weinig vind ben ik tevreden. Ook zijn blik staat me wel aan. Goedgekeurd dus. Voor wat het waard is uit mijn mond.

Nu het boek nog lezen…

Fotoboekje

 

Madame Misonne in het Misonne-huis, Gilley, 1910

Ik deed een bod op een fotoboek van Leonard Misonne, maar als gewoonlijk veel te laag. Er zijn nog altijd liefhebbers, wat we ook weer deugd doet. Enfin, dan maak ik maar mijn eigen fotoboek. Misonne is het waard. De foto’s weerspiegelen mijn herkomst. Mijn wortels langs vaderskant liggen in België. We zijn allemaal van boerenkomaf. Arbeiders later. Misonne laat dat voelen, ook al zet hij zijn vrouw hierboven in een ander daglicht.

Mijn tekst van Wikipedia:

Leonard Misonne (1870-1943) was een Belgisch picturalistisch fotograaf. Hij werd geboren als zoon van een advocaat en was de jongste van zeven kinderen. Hij studeerde mijnbouwkunde aan de Katholieke Universiteit Leuven, maar oefende het ingenieursberoep nooit uit. Reeds als student werd hij aangetrokken door musiceren, de schilderkunst en vanaf 1891 ook de fotografie, op welke laatste hij zich vanaf 1896 volledig toelegde.

Misonne maakte diverse reizen door Zwitserland, Duitsland en Frankrijk. Hij maakte naam met zijn kunstzinnige lichteffecten. “Het onderwerp is niets”, zei hij eens, “licht is alles”. Misonne stond bekend om zijn gevoel voor atmosfeer, maar zijn benadering wordt vanuit artistiek oogpunt ook wel enigszins als conservatief en sentimenteel bestempeld. Zijn onscherpe, impressionistische benadering van de fotografie leverde hem de bijnaam “Corot van de foto” op. 

Misonne werkte aanvankelijk vooral volgens het edeldrukprocedé en leerde in 1910 te Parijs van de bekende fotograaf Constant Puyo met het procedé van de pigmentfotografie (bromoliedruk) werken. Hij was toen inmiddels uitgegroeid tot een internationaal gewaardeerde exponent van het picturalisme en een bekende figuur in avantgardistische kringen. De meeste van zijn foto’s maakte hij in België en Nederland, veel landschappen, vaak aan de kust en in het bijzonder ook in de steden Gent en Antwerpen. 

Misonne leed aan een ernstige vorm van astma en overleed daar uiteindelijk ook aan, in 1943, te Gilly, België.

Hello Sailor

 

  

Hello Sailor pin-up meisjes waren bedoeld als morele opsteker voor soldaten, mariniers wel te verstaan, in oorlogstijd. Ze leiden af van de dood. Voor zover ik weet is Popeye nooit in de oorlog geweest. Ik ook niet trouwens. Maar een morele opsteker kunnen we beiden zeker gebruiken. Spinazie alleen is niet altijd genoeg. Gelukkig hebben we beiden een Olijfje. Slenter en classy. Zodat we weten waarvoor we leven. Pin-up meisjes zijn een beetje uit de tijd. Al zo’n beetje sinds ik geboren ben. Ik kan niet zeggen dat het er beter op is geworden. 

Sommige dingen komen nooit meer terug. Sommige dingen hebben we heel hard nodig…

Zomer voorbij

 

In elke stem zit angst verborgen,

Ogen tonen stil verdriet,

Blijft in winterweer geborgen,

Door het donker zie je niet,

Door de herfst zo goed geborgen,

Tot je weer de lente ziet.

Ook Neeskens

 

Ajax, 2 juni 1971, we zijn meer dan een halve eeuw verder. Johan Neeskens is dood. Plotseling.
Van de veldspelers is enkel nog de oudste in leven.

Alles herhaalt zich, en toch keert niks meer terug.

Ook mijn vader is dood. Ook alweer lang geleden. Maar ík ben er nog steeds. Elf jaar was ik. Eens zal de herinnering historie zijn, wat niks is, eigenlijk.

Johan Neeskens is dood en ik denk aan mijn vader, zonder te weten waarom.

Geen duiding

    

David Galstyan, geboren 1986, Armeens fotograaf met een portfolio op de website van Vogue. Woont en werkt in Jerevan. Verder nog nooit van gehoord.

De foto’s treffen me als zit ik in een droom. Mysterie en schoonheid vormen een altijd een fascinerende  combinatie. Ik weet niet of het verder nog toelichting behoeft. 

Ik heb de fantasie dat ik zelf begonnen ben te fotograferen en dat het mijn foto’s zijn. Dat ik een expositie heb in het plaatselijk museum. Landlijke aandacht trek.

Nog altijd ben ik dezelfde als in mijn pubertijd, de dagdromende jongen die een groot voetballer wilde worden, maar meer nog al weet had van het mysterie. Oog voor de schoonheid ben ik nooit verloren.

Voor wat het waard is, deze korte bespiegeling. Er is iets dat ik verder niet kan duiden. Maar dat maakt het leven de moeite waard ook, natuurlijk. Altijd, alleen dat… Zeg nu zelf!